Ligboxmaten, stalvloerhygiëne en klauwverzorging zijn drie belangrijke stelschroeven waarmee veehouders de klauwgezondheid van de veestapel voor de lange termijn kunnen verbeteren.
Kreupele koeien nemen minder voer op, geven minder melk en worden aantoonbaar minder goed dragend. Al met al zijn ze ook vatbaarder voor ziekten. Naast de klassieke klauwverzorging hebben ook de huisvestingsomstandigheden en de fokkerij veel invloed op de gezondheidsstatus van de klauwen. Onafhankelijk van de bedrijfsomstandigheden, zijn er drie stelschroeven waar elke melkveehouder aan kan draaien om op de lange termijn een betere klauwgezondheid te realiseren.
1. Koe staat in ligbox
Als de klauwgezondheid te wensen overlaat, wordt maar zelden naar de ligboxen gekeken. ‘Perching’ betekent dat koeien gedurende langere tijd met de voorpoten in de boxen staan en met de achterpoten op de stalvloer. Dat leidt tot een langdurige belasting van de klauwen en de gewrichten in de achterpoten. Sterke symptomen van klauwbevangenheid tot aan zoolzweren kunnen de gevolgen zijn. Bovendien zijn deze achterklauwen langer blootgesteld aan de vochtige vloer wat het infectiegevaar verhoogt. Het gaat dan in het bijzonder om Dermatitis Digitalis (Mortellaro) die in veel stallen voor problemen zorgt.
Alleen een ligbox die qua comfort en afmetingen volstaat, kan de genoemde gevolgen van niet gaan liggen voorkomen. Merk je op dat er vaker koeien in de boxen staan zonder te gaan liggen, dan kan perching een probleem zijn dat je serieus moet nemen. Vaak komt het doordat de schoftboom niet goed gepositioneerd is of doordat het ligcomfort niet voldoet. Tip: Voor een kwaliteitscontrole van de ligboxen kun je een camera gedurende 24 uur in de stal hangen. Zo kun je steekproefsgewijs nagaan hoe groot het aandeel koeien is dat in de ligbox blijft staan.
Zo comfortabel mogelijk
Koeien hebben de voorkeur voor diepstrooiselboxen boven ligboxen met een matras. Dat is bewezen. Dat maakt de passende uitvoering van de boxmaten niet minder belangrijk voor een box met een zacht, vervormbaar ligoppervlak van een dik pak strooisel.
- Afhankelijk van de grootte van je koeien, zijn de volgende boxmaten aanbevolen:
- Schoftboom: 125 tot 133 cm
- Lengte tussen schoftboom en ligboxrand: 170 tot 175 cm
Ligboxbreedte: 120 tot 132 cm, 5 tot 10 cm extra voor de droge koeien. Zijn de ligboxen eenmaal gemonteerd, dan is het belangrijk de afgestelde maten opnieuw aan de koeien aan te passen indien je glad geschuurde buizen ziet of de koeien zichtbare huid- en gewrichtsbeschadigingen oplopen door de stalinrichting. Tip: Als een ligboxbeugel verschoven is, herstel dit dan snel. Zolang de beugel niet op zijn plek zit, kunnen enkele boxen niet benut worden.
2. Vuile benen
Bij vaker voorkomen van problemen door infectieuze klauwaandoeningen, zoals bijvoorbeeld Mortellaro, kunnen alleen klauwbaden geen wonderen verrichten. Een slechte hygiëne van de stalvloer is vaak de oorzaak. Vochtige, bevuilde stalvloeren leiden ertoe dat de koeien ontvankelijker zijn voor Mortellaro. Tip: Om de vloerhygiëne in de stal te beoordelen, kun je de vervuiling van de achterpoten (onder het spronggewricht) scoren. Zijn veel achterpoten sterk vervuild, dan moet de mestrobot of kabelschuif vaker lopen. Als deze apparatuur nog niet voorhanden is, is de investering erin het overwegen waard. Een alternatief is met de hand schuiven, dat vraagt nauwelijks om een investering. Op een groot bedrijf wordt het echter een tijdvretende aangelegenheid. Al met al is de investering in techniek om mest van de loopvloer te halen lonend, omdat het optreden van Mortellaro erdoor kan verminderen.
3. Parallelle stand van de poten voor gezonde klauwen
De invloed van de poot- en klauwstand wordt vaak onderschat. Deze beïnvloeden de belasting van de binnen- respectievelijk buitenklauw. Het best is als de binnen- en buitenklauwen gelijkmatig belast worden. Een klauw draagt 150 tot 200 kg gewicht. Wordt een klauwhelft zwaarder belast, dan werkt dat de aangroei van hoorn bij deze klauw in de hand. De klauwhelften ontwikkelen zich dan verschillend. Om dit te voorkomen is het raadzaam al voor de eerste afkalving te beginnen met regelmatige functionele klauwverzorging. Drie keer per jaar is aanbevelenswaardig. Als er veel verschil zit in de grootte van de binnen- en buitenklauw, als gevolg van bijvoorbeeld een te laag klauwverzorgingsinterval in het verleden, kan het meerdere klauw-verzorgingsrondes duren voordat het koppel parallelle beenstanden laat zien. Bovendien kan de fokkerij hierin een grote rol spelen. Tip: let bij de stierkeuze op het vererven van parallelle achterbeenstanden.
De achterbeenstand beïnvloedt de klauwstand en vice versa. Een parallelle beenstand is een goed fundament voor gelijke ontwikkeling van de binnen- en buitenklauw. Een verhoogde druk op een klauwhelft door een ongunstige beenstelling, leidt tot een hogere hoorngroei. Bron: Philipp Zuz
De drie genoemde stelschroeven: ligboxafmeting, stalvloerhygiëne en achterbeenstand zijn punten die snel en makkelijk te verbeteren zijn en op termijn resulteren in minder kreupele koeien. Ze kosten tijd en geld, maar beïnvloeden de gezondheid en de productiviteit op de lange termijn positief.
Tekst: Wiebke Simon samenwerking met Philipp Zuz, DAP Ottersberg (D)
