Onderzoekers blijven zoeken naar methoden om de gezondheid en het welzijn van dieren te monitoren, om gezondheidsproblemen te kunnen voorspellen en het welzijn te verbeteren. Het nieuwste hulpmiddel daarvoor is speeksel.
Het is gemakkelijk af te nemen, niet-invasief en kan inzicht bieden in het gezondheidsstatus en het welzijn van kalveren: speeksel.
Dierwetenschappers onderzoeken het signaalvermogen van speeksel bij verschillende diersoorten, waaronder kalveren. Door de chemische eigenschappen ervan te analyseren, kan speeksel – en veranderingen in de samenstelling ervan over de tijd – stress, ontstekingen, immuunreacties en soms de aanwezigheid van ziekteverwekkende pathogenen aangeven.
Een recente studie van Hongaarse onderzoekers mat het cortisolgehalte in het speeksel van pasgeboren kalveren. Ze ontdekten dat de niveaus bij alle kalveren direct na de geboorte sterk stegen, wat aangeeft dat de geboorte en de aanpassing aan de omgeving erna zeer stressvol zijn voor kalveren.
Zware afkalving
Het meest opvallend was dat kalveren die last hadden van dystocie (zware afkalving) veel hogere cortisolconcentraties in het speeksel vertoonden in vergelijking met kalveren met een normale geboorte, waarschijnlijk als gevolg van een langdurige partus en/of geforceerde extractie.
Studie in Spanje
Een andere studie, uitgevoerd in Spanje, onderzocht ook chemische markers in speeksel om systematische oxidatieve stress en compenserende antioxidanten te monitoren. Ze ontdekten dat bij het spenen en samenvoegen van kalveren in grotere groepen, de hoeveelheid oxidanten toenam, wat op zijn beurt een toename van antioxidanten veroorzaakte.
Oxidatieve stress en antioxidanten
Bij stress maakt het lichaam meer zogenoemde oxidanten aan. Men spreekt van oxidatieve stress. Dit zijn moleculen die schade kunnen aanrichten aan cellen, eiwitten en DNA. Het lichaam reageert hierop met het aanmaken van antioxidanten die de cellen beschermen tegen schade.
Deze nieuwe informatie uit speeksel is waardevol vanuit een onderzoeksstandpunt, omdat speeksel via een niet-invasieve methode kan worden afgenomen om welzijn en gezondheid te kunnen beoordelen. Zo worden pijnlijkere, tijdrovende procedures zoals bloed- en weefselafname vermeden. Om deze redenen, en omdat het snel en effectief kan, kan speekselafname zeer frequent worden uitgevoerd.
Automatisch speeksel afnemen
Op praktischer niveau kan speekselafname helpen bij het bepalen van minder stressvolle methoden voor het management en transport van kalveren. In de toekomst zou geautomatiseerde speekselafname mogelijk waarschuwingen kunnen genereren voor kalveren in de vroege fase van een ziekte-uitbraak zoals longontsteking, of voor volwassen koeien in het beginstadium van kreupelheid of baarmoederontsteking, om enkele voorbeelden te noemen.
Speeksel zou ook kunnen dienen als hulpmiddel om het beste moment te bepalen voor ingrepen zoals het toedienen van vaccins. Als uit een eenvoudige speekseltest blijkt dat kalveren een hoge oxidatieve stress hebben, kan vaccinatie worden uitgesteld totdat de niveaus zijn gedaald.
Bron: Dairy Herd
