Op het Schotse melkveebedrijf Rora Dairy begon melkveehouder Bruce Mackie vijf jaar geleden met merkertest CLARIFIDE® Plus. Met genomics verbetert hij iedere generatie de gezondheid en levensduur.
Bruce en Jane Mackie runnen hun melkveebedrijf Rora Dairy in Peterhead, in het oosten van Schotland (GB). Ze melken hier 250 Holstein-koeien met vier melkrobots op een perceel van 230 hectare. De bedrijfsgrootte is wat groter dan het gemiddelde in Schotland, dat rond de 216 koeien ligt (Scottish Dairy Cattle Association, 2022)
Enkele jaren geleden schakelde het bedrijf om naar biologisch. Dat was voor de koeien even wennen, want de productie daalde met 10%. Gemiddeld geven de koeien nu zo’n 30-31 liter per dag met 4,10% vet en 3,15% eiwit. Een deel van de melk verwerken ze zelf tot biologische yoghurt en dit verkopen ze onder de naam Rora Dairy. De rest leveren ze aan melkverwerker en familiebedrijf Graham’s.
Zesentwintig 100.000 liter koeien
“We vinden duurzaamheid en aandacht voor het milieu belangrijk”, begint Bruce. “Onze ideale koe wordt oud, heeft een goede gezondheid en geeft ook nog eens goed melk. Die productie is natuurlijk belangrijk, maar levensduur en gezondheid vinden we het belangrijkst. Dat zijn ook de eigenschappen die we via fokkerij bij iedere nieuwe generatie weer proberen te verbeteren. We hebben nu 26 koeien die meer dan 100.000 kg melk hebben geproduceerd en de helft daarvan was in de afgelopen zes jaar. Een van mijn favoriete koeien heeft meer dan 106 ton melk geproduceerd en gaat nu haar tiende lactatie in. Ze heeft ieder jaar een kalf gekregen en nog nooit mastitis gehad. Dit is het soort koe waar we graag nakomelingen van willen.”
Genomics als tool voor de fokkerij
De Mackie’s hebben liefhebberij voor de fokkerij en gebruiken graag de tools die daarvoor beschikbaar zijn. “In 1980 werden we stamboekbedrijf en sindsdien houden we alles bij in CIS (Cattle Information Service). Dat programma bevat heel veel data van onze veestapel: o.a. productie, vruchtbaarheid, afstamming, ziekte-incidentie en gezondheidsonderzoeken. We gebruiken die informatie om koeien te selecteren voor onze fokkerij die gezond én productief zijn. Toen het mogelijk werd om met CLARIFIDE Plus de genomics van onze eigen veestapel te bepalen, konden we de volgende stap zetten. We lopen graag voorop en wilden dat vijf jaar geleden wel eens uitproberen. Nu zijn we zo ver dat we ieder vaarskalf testen.”
Van haarmonster naar genomische fokwaarden
In Groot-Brittannië gaat de merkertest via een oorbiopt. In Nederland wordt de DNA-test op dit moment gedaan via een haarmonster uit de staartpluim. Op het bedrijf van Bruce doen ze de merkertest groepsgewijs bij kalveren van een week tot een maand oud. “Op die leeftijd zitten ze bij elkaar en kunnen we ze makkelijk vastzetten. De monstername is zo gebeurd. We sturen het weefsel naar het lab en daar lezen ze de genetische code van het DNA. Die zetten ze vervolgens om naar de fokwaarden die wij gebruiken om dieren te rangschikken.”
Negentig vaarskalveren opfokken
Bij de monstername en het toepassen van de merkerfokwaarden krijgt Bruce begeleiding van genomics-specialist en dierenarts Colin Penny. “We hebben samen met Colin uitgerekend dat we op ons bedrijf ieder jaar zo’n 70 koeien vervangen. We willen nog wel wat keuze hebben in het jongvee en daarom fokken we er 90 per jaar op”, legt Bruce uit. “Dat is het startpunt. Daarna kijken we naar de genomics om te bepalen uit welke dieren we die 90 nieuwe vaarskalveren willen fokken. Die dieren insemineren we met gesekst sperma. De rest kruisen we met een Aberdeen Angus-stier en die kalveren verkopen we als vleesvee.”
Topscore voor de Dairy Wellness Profit-index
“We hebben nu een vaarskalf met een Dairy Wellness Profit®-index (DWP$®) van 1031, daarmee hoort ze bij de top van heel Groot-Brittannië. Zo op het eerste oog valt ze niet op tussen de andere kalveren. Maar ze steekt er genomisch wel met kop en schouders bovenuit door haar aanleg voor zowel melkproductie, gehaltes en ze scoort heel hoog op gezondheidskenmerken wat betekent dat ze weinig risico loopt op ziekte gedurende haar leven. Daarmee zal ze ook een hoge levensduur kunnen halen. Allemaal eigenschappen die Bruce zoekt in een toekomstige melkkoe”, licht Colin toe.
Beslissingen zijn betrouwbaarder met genomics
“De uitdaging bij genomics is dat er een enorme hoeveelheid data terugkomt. Je kunt selecteren op individuele kenmerken en die individuele kenmerken zijn ook weer verwerkt in selectie-indexen, zoals de DWP$”, vervolgt de genomics-specialist. “Maar zeker is dat de betrouwbaarheid van selectiebeslissingen groter is. Vooral bij jongvee, omdat je daar alleen maar een verwachtingswaarde van hebt. Als we naar de productiekenmerken van een vaarskalf kijken, is die verwachtingswaarde op basis van afstamming 20-30% betrouwbaar. De genomics van datzelfde vaarskalf hebben een betrouwbaarheid van 60-75%. Je hebt dus meer zekerheid dat het kalf gaat waarmaken wat we met genomics voorspellen. Een ander voordeel wat we regelmatig tegenkomen, is dat de afstamming van een kalf automatisch gecorrigeerd wordt, als die per ongeluk verkeerd is geregistreerd. Doe je dat niet, dan werk je het hele leven van dit dier en daarna van haar nakomelingen met onjuiste informatie. We komen toch wel bij 10-15% van de merkertesten een ‘verkeerd’ geregistreerd ouderdier tegen.”
Verschil in levensrendement
Tussen de vaarzen loopt ook een tweeling, een roodbonte en een zwartbonte, dus ze zijn duidelijk twee-eiig, maar ze hebben wel dezelfde ouderdieren. Op basis van hun afstamming hebben ze dus dezelfde genetische potentie. Wanneer we echter naar de genomics van deze dieren kijken heeft de zwartbonte een DWP$ van 544 en de roodbonte een DWP$ van 400. Dat is een wezenlijk verschil als je bedenkt dat 1 punt DWP$ €1,54 meer of minder levensrendement oplevert.”
Weten met welke dieren je wilt fokken
Genomics geven levenslange informatie en Bruce ziet de merkertest als een kleine investering ten opzichte van de totale jongvee-opfokkosten. “De merkertest kost nagenoeg evenveel als een rietje gesekst sperma. Dat betaalt zich snel terug als je met de juiste dieren verder fokt en aan de andere kant ook weet met welke dieren je dat niet wilt. Ik gebruik nu op 80% van de vaarzen gesekst sperma in plaats van 100%. Dat levert mij al gelijk voordeel op. Het is geen hogere wiskunde, gewoon doen!”
Wil je meer weten over genomics voor jouw bedrijf? www.clarifideplus.nl