Klimaatverandering, technische ontwikkelingen, nieuwe inkuilmiddelen. Wetenschappers schetsen kansen en risico’s voor de wijze waarop we in de toekomst ons ruwvoer produceren.
Vijftig jaar geleden hadden oogstmachines een capaciteit van maximaal tien ton verse plantmassa per uur. Vandaag de dag werken zelfrijdende hakselaars met gemak meer dan 350 ton per uur weg. Hoewel de capaciteit van de oogsttrein verveelvoudigde, is aan conserveringsproces in de kuil of silo niets veranderd. De beperkende factor voor de oogst van goed ruwvoer is verschoven van het veld naar de opslag. Als de onvermoeibare hakselaar op hoge snelheid zijn tonnages hakselt, wordt het moeilijker de noodzakelijke verdichting in de silo te bereiken. In de toekomst zullen de oogstmachines alleen nog maar meer capaciteit krijgen.
Twee wetenschappers wagen een blik in de glazen bol om de kansen en risico’s te zien van het belangrijkste onderdeel van de ruwvoerproductie: het inkuilen.
Risico’s voor de toekomst…
1. Mechanisatie – Snel oogsten kan efficiënt vastrijden van de kuil in de weg staan. In een enquête onder 149 bedrijven bleek slechts 36 procent juist te verdichten. Silo’s worden vaak overvuld. Daardoor wordt niet alleen minder goed verdicht, het verhoogt ook het risico op ongelukken. De tendens van langer hakselen maakt goed verdichten bovendien moeilijker en kost meer brandstof. Melkveehouders kopen de dure, grote machines niet meer zelf, maar maken gebruik van de loonwerker. Oogsten op het beste moment wordt daardoor niet makkelijker. Bovendien moeten loonwerkers over meerdere oogsttreinen beschikken. Niet alleen hakselaars, maar ook opraapwagens. Dat heeft steeds geleid tot meer capaciteit en slagkracht. Grote, zware machines veroorzaken echter meer bodemverdichting (klei) of erosie (zand) en uiteindelijk zullen nog grotere machines de percelen niet meer kunnen bereiken. De nieuwe opgave is: de capaciteit verhogen zonder de machines groter en zwaarder te maken.
2. Grootte van de silo’s – Veel sleufsilo’s zijn te klein, te oud en worden enorm overvuld. Ook als de silowanden de druk verdragen, kan niet meer goed worden verdicht. Dat veroorzaakt drogestofverliezen tijdens de opslag.
3. Ziekten – Er ontstaan gezondheidsrisico’s door mycotoxinen en de ontwikkeling van pathogenen in het kuilvoer. Dat komt doordat de fermentatie maar deels gecontroleerd verloopt. In de kuil kunnen ongewenste micro-organismen en hun toxinen ontstaan. De voedermiddelen kunnen al voor de oogst, tijdens de opslag of bij het voeren gecontamineerd raken. De volgende micro-organismen zijn hierbij betrokken:
■ Clostridium botulinum, Listeria monocytogenes, shigatoxine-producerende E. coli
■ Mycobacterium bovis
■ Ceyptosporidium parvum
■ Toxinen die worden geproduceerd door schimmels in het staande gewas of in de silo. Bijvoorbeeld fusarium, aspergillus, penicillium.
De uitdaging is te achterhalen of de dieren ziektes hebben die zijn veroorzaakt door het voer. Daarom is er behoefte aan eenvoudige sneltests.
4. Globale opwarming – De hogere omgevingstemperaturen veranderen ook het inkuilen. Worden planten geoogst bij hogere temperaturen, dan neemt de fermentatiesnelheid in de silo toe. De optimale temperatuur voor de vermeerdering van melkzuurbacteriën is 30 graden. Bij meer dan 45 graden stoppen ze met groeien. Clostridia daarentegen, vermeerderen zich dan juist nog. Ook maillard-reacties treden op bij temperaturen boven 35 graden. Daarbij worden suiker en aminozuren omgezet in stikstof dat niet in zuur oplosbaar is, en zijn zodoende niet meer beschikbaar voor de dieren.
Door hogere temperaturen bij het voeren neemt de zuurstofindringing toe waardoor de veroorzakers van bederf beter kunnen groeien. Het fermentatieproces en het aeroob bederf verlopen bij temperaturen boven 40 graden mogelijk heel anders dan bij lage temperaturen.
…maar ook kansen
Nieuwe technologie zal in 2050 voederwinning vergemakkelijken en de bedrijfszekerheid verhogen.
5. Hulp uit het heelal – Satellietgegevens en ook informatie die met drones wordt ingewonnen kunnen al voor de oogst uitsluitsel geven over de kwaliteit van de planten. Denk daarbij aan mycotoxinebelasting, melkzuurpopulaties, suiker- en drogestofgehalte, maar ook aan gehalten. Bijvoorbeeld Neutral Detergent Fibre (NDF), ruw eiwit en zetmeel. Informatie van drones of satellieten stuurt precisielandbouw om de oogst te optimaliseren.
6. Robots voor de kuil – Robots kunnen:
- Autonoom kuilvoer transporteren
- Aan de hand van drone-informatie het verse kuilvoer categoriseren (wel/geen mycotoxinen, hoog/laag drogestofgehalte, et cetera).
- Vers voer in dunne lagen in de silo brengen en verdichten.
- De silo ‘mappen’ door een kaart te maken van welk voer waar in de silo ligt of de hoeveelheid voer en de verdichting al bij het inkuilen vastleggen.
- Ze kunnen behulpzaam zijn om droge partijen eerst in te kuilen of een jongveekuil met een lagere energiedichtheid aan te leggen, zodat uiteindelijk nauwkeuriger gevoerd kan worden.
- Chauffeurloze machines zullen lichter zijn en hebben een lagere verlagen.
7. Veelzijdige inkuilmiddelen – Inkuilmiddelen kunnen in de toekomst niet meer alleen het fermentatieproces stabiliseren, maar ook de beschikbare hoeveelheid vezels en voedingsstoffen verhogen. Of denk aan het elimineren van mycotoxinen en andere giftige stoffen die vanaf het veld in de silo komen.
Betere inkuilmiddelen vergemakkelijken ook het uitbesteden van het maken van het rantsoen aan bijvoorbeeld voercentra. Enkele bijproducten die veel worden gebruikt, zoals bierborstel, zijn opgeslagen niet stabiel. De voederwaarde blijft mogelijk beter behouden als dergelijke voedermiddelen als TMR worden ingekuild. Zo zouden voercentra TMR’s kunnen maken voor kleinere melkveebedrijven en zo de voederverliezen verminderen. De uitdaging is om optimale mengsels uit te dokteren en te achterhalen wat deze mengsels aeroob stabieler maakt.
8. Sneltests – Geavanceerde tests voor gisten of een stijgende temperatuur onder het kuilfolie kunnen voorspellen op welk moment de stabiliteit van het ingekuilde voer afneemt. Het is al bekend dat bij een stijging van het aantal gistculturen die lactase vormen tot meer dan 105 kolonievormende eenheden per gram ingekuild voer, de kuil binnen 24 uur enorm achteruitgaat.
9. Minder vuil, meer bioveiligheid – Uiterlijk in 2050 zou kuilfolie meerdere jaren gebruikt moeten kunnen worden, of kunnen worden vervangen door een luchtdichte maar vreetbare massa die de silo of kuil afdekt. Bij het voeren moeten voerrobots bedorven voer kunnen herkennen en opruimen, zodat het niet in het TMR komt.
10. Micro-organismen beter begrijpen – Kunstmatige intelligentie en genomica helpen te ontdekken welke micro-organismen in de silo en in de pens welke stofwisselingsproducten en wisselwerkingen veroorzaken. Tot nu toe zijn enkel de belangrijkste stofwisselingsproducten van de fermentatie bekend, onder meer zuren en alcoholen. Daarmee kan niet goed worden voorspeld welk effect het voeren van deze kuilen op de koeien heeft. Daarom zullen wetenschappers de details van de stofwisseling van micro-organismen proberen te ontrafelen. Juist ook als er andere verstorende factoren in het spel zijn, zoals toxinen
Tot slot
In hoeverre de visie ‘Inkuilen 2050’ realiteit wordt hangt niet alleen af van de voortgang in het onderzoek en van technologische ontwikkelingen.
Ook (milieu)wetgeving en de wens van melkveehouders om efficiënt hoogwaardig kuilvoer te kunnen winnen hebben invloed. Onderzoekers kijken al naar deze technologieën.
In ’t kort
- In de toekomst vormen verdichting van de bodem door zwaardere machines, gezondheidsrisico’s door bacteriën en schimmels in het voer en klimaatverandering risico’s voor de ruwvoerteelt.
- Nieuwe technieken zoals drones, veldrobots, inkuilmiddelen met andere effecten en betere kennis van de microbiologie bieden kansen bij de toekomstige teelt van ruwvoer.
Tekst: Christine Stöcker-Gamigliano
