Hoe krijg je het voor elkaar om koeien 24 uur per dag en 7 dagen in de week voer op te kunnen laten nemen? Camerabeelden laten zien waar aan het voerhek problemen ontstaan.
Bij de hoofdfoto: Om voldoende voeropname zeker te stellen kan niet vaak genoeg worden aangeschoven. Als dat niet volautomatisch gebeurt is de kans groot dat er ’s nachts tekorten ontstaan aan het voerhek.
Hoge melkproductie en een gezonde stofwisseling zijn alleen haalbaar bij goede voeropname. Allerlei zaken weerhouden koeien ervan voldoende te vreten, van hoge stalbezettingen tot ziekte en tekortkomingen bij het voermanagement. Dierenarts André Hüting gebruikt camera’s in de stal om te zien wat er gebeurt tijdens en na het voeren.
De voeropnamecheck
Het voergangmanagement verschilt per bedrijf en begint al bij het voersysteem (TMR op PMR). In beginsel zijn de navolgende controlepunten voor beide systemen zinvol:
- Er moeten minstens evenveel vreetplaatsen als dieren zijn. Vreetplaatsen worden alleen gebruikt als er ook voer voor de betreffende plaats ligt.
- De aanbevolen vreetplaatsbreedte in de transitieafdeling is 76 centimeter, dan hebben hoogdrachtige dieren en verse koeien ook voldoende plaats. Voor de lactatiegroep zijn vreetplaatsbreedtes van 65 centimeter acceptabel. Hoe meer plaats iedere koe heeft aan het voerhek, hoe minder agressie.
- De voergang moet 15 tot 20 centimeter hoger liggen dan de standplaats van de koeien. Het schot tussen voer- en vreetgang is vanuit de vreetgang gemeten 50 tot 52 centimeter hoog. Het voerhek zou 150 tot 160 centimeter hoog moeten zijn (zie figuur 1). Passen de afmetingen van het voerhek niet bij de koeien in de stal, dan zie je bulten en kale plekken in de hals en op de schouders van de koeien.
- Voerbuizen zorgen voor vrije toegang tot de voergang. Ze bieden echter ook ranghoge koeien de mogelijkheid dwars te gaan staan en zo de voergang te blokkeren. Voerbuizen moeten 58 centimeter boven het schot hangen en op 120 tot 140 centimeter boven de standplaats van de koe zijn aangebracht. Wat kan helpen is de buis met afstandhouders 25 centimeter over de voergang plaatsen.
- De voertijden moeten iedere dag hetzelfde zijn, koeien hebben een geregeld verloop van de dag nodig. Daardoor zijn ook restvoerhoeveelheden beter in te calculeren. Het maakt een preciezere controle van de voeropname mogelijk.
- Bij het uitdoseren van het voer is het belangrijk dat voor iedere vreetplaats evenveel voer ligt. Het ‘voerzwad’ moet overal even hoog zijn en mag geen hopen of gaten bevatten. Op robotbedrijven is het devies om twee derde deel van het voer dicht bij de robots uit te doseren en een derde deel verder ervanaf. Koeien vreten immers vrijwel altijd als ze uit de melkrobot komen.
- De aanschuiffrequentie is belangrijk. Wordt handmatig aangeschoven, met behulp van een schuif of shovel, dan is continu voer in het bereik van de koeien niet te garanderen. ’s Nachts wordt dan immers niet nageschoven. Automatische voeraanschuifsystemen moeten zo worden afgesteld dat de robot gedurende de eerste zes uur na uitdoseren om de 1,5 tot 2 uur aanschuift en daarna om het uur. Of dit voldoet, kan met behulp van camerabeelden worden gecontroleerd.
- Bij het vreetgedrag van de koeien is het belangrijk erop te letten of de koeien bepaalde rantsoenbestanddelen niet uit het voer selecteren en of er geen ‘vreetgaten’ te zien zijn.
- Bij bedrijven zonder automatisch voeraanschuifsysteem ligt tussen middennacht en vijf uur ’s morgens vaak te weinig voer in het bereik van de koeien.
Dat is vooral problematisch voor de vaarzen in de groep die vaker dan oudere dieren naar het voerhek gaan. Dat is deels te ondervangen door ’s avonds te voeren, zodat dan meer voer voor het hek ligt dat vanwege de hoeveelheid minder makkelijk weggeschoven wordt door de vretende koeien. Overdag is meermaals aanschuiven makkelijker te realiseren.
De resten zijn belangrijk
Aan het mengprotocol kun je aflezen hoeveel voer elke koe per dag krijgt. De hoeveelheid gevoerd voer kun je zien op de weegcomputer van de voermengwagen. Voor de eerstvolgende voerbeurt moet dan het restvoer worden gewogen. De streefwaarde voor restvoer is 5 procent bij manueel aanschuiven en 2 procent bij een voeraanschuifrobot.
Met deze data kan de veehouder makkelijk de gemiddelde voeropname van de koeien in een groep berekenen. Het wegen van restvoer zou routine moeten zijn. Daarvoor moeten ook de doelen vaststaan als het gaat om voeropname en restvoer.
| Lacterend rantsoen in kg | Restvoer in kg | Restvoer in % (doel 5%) | |
| Maandag | 3.275 | 200 | 6,1 |
| Dinsdag | 3.285 | 120 | 3,7 |
| Woensdag | 3.335 | 110 | 3,3 |
| Donderdag | 3.275 | 0 | 0,0 |
| Vrijdag | 3.055 | 166 | 5,4 |
| Zaterdag | 3.025 | 0 | 0,0 |
| Zondag | 3.045 | 130 | 4,3 |
Hooi voor verse koeien?
Dierenarts André Hüting laat een video-opname zien in een stal waar het TMR voor de verse koeien werd ‘getopt’ met hooi. Hij legt hij uit waarom zo’n topping de TMR-opname beïnvloedt. De verse koeien nemen veel hooi op, doordat gedurende een bepaalde periode van een etmaal wel hooi, maar nauwelijks of geen TMR beschikbaar is. De dieren raken daardoor verzadigd door het hooi, terwijl vooral voor deze koeien de juiste hoeveelheid TMR van groot belang is.
Hüting brengt met zijn 24-uurs video-opnames het vreet- en loopgedrag van koeien in kaart. Deze analyse in de stal kan bijdragen aan een verhoging van de voeropname en daarmee het productiepotentieel van het koppel.
Tekst: Marion Weerda, Jonas Bünker
In ’t kort
- Eén vreetplaats voor elke koe is optimaal. Een vreetplaats waar geen voer voor ligt, is echter geen vreetplaats.
- Bij bedrijven zonder automatisch voeraanschuifsysteem ligt tussen middennacht en vijf uur ’s morgens te weinig voer in het bereik van de koeien. Dit kan deels worden opgelost door ’s avonds te voeren.
- Time-lapsebeelden kunnen inzicht geven in de problemen aan het voerhek.
