Tot nu toe is de objectieve beoordeling van dierenwelzijn een uitdaging. Nieuwe onderzoeksresultaten tonen aan dat het stressniveau gedurende een lange periode via de haren aantoonbaar is. Dit zou een nieuwe component kunnen zijn van toekomstige beoordelingen van huisvesting en welzijn.
Het stresslevel van koeien kon tot nu toe alleen worden bepaald op basis van de concentratie van het stresshormoon cortisol in de mest, het bloed of het speeksel en was daarmee beperkt tot een momentopname. Wetenschappers van het Duitse onderzoeksinstituut FBN in Dummerstorf hebben een nieuwe mogelijkheid gevonden om langdurige stress bij koeien aan te tonen op basis van een monster dat amper om een invasieve ingreep vraagt. De wetenschappers onderzochten bij landbouwhuisdieren het verloop in de tijd van de cortisolopslag in de haren door stress en door invloedsfactoren die losstaan van stress. Hiervoor werden bij 34 dieren haarmonsters genomen. Om langdurige stress aan te tonen kregen 17 van de 34 dieren om de dag het adrenocorticotroop hormoon (ACTH). De 17 andere dieren vormden de controlegroep en kregen alleen kookzoutoplossing toegediend. Bovendien werden verschillende haarmonsters in het laboratorium op stressonafhankelijke factoren onderzocht. De resultaten:
- Meerdere weken durende blootstelling aan stress is aantoonbaar middels verhoogde cortisolwaarden in verschillende haartypen (oorspronkelijke en hergroeide haren alsook segmenten van staartharen). Afhankelijk van de lengte van de haren, kan aan de hand van een monster de stressgeschiedenis van meerdere maanden worden afgelezen.
- Pasgeboren kalveren hebben significant hogere haarcortisolconcentraties in vergelijking tot pinken, vaarzen en koeien. Het geslacht heeft geen invloed op de cortisolconcentratie in het haar.
- De cortisolconcentratie in de staartharen was in vergelijking tot de schouder-, nek-, en rugharen significant hoger. De contaminatie van deze haren met urine, speeksel of mest verhoogde de concentratie aan cortisol.
- De onderzoeksdieren hadden in de winter hogere concentraties cortisol in de haren dan in de zomer.
- De melaninepigmenten in de zwarte haren absorberen licht. De zwarte haren hebben daardoor een hogere cortisolconcentratie dan de witte haren.
Samengevat: De haaranalyse is een zeer geschikte methode om stress gedurende een langere periode mee aan te tonen. De methode kan in de toekomst een belangrijk component zijn van de beoordeling van het dierenwelzijn. (Bron: Heimbürge et al. (2021) / Foto: Wiebke Simon)
