Krappe ruwvoeroogsten zullen vaker voorkomen in de toekomst. Ruwvoer aankopen is in dergelijke jaren duur. Tijd om je strategisch voor te bereiden op schommelende opbrengsten van eigen teelt.
Sommige melkveehouders zijn al blij als ze dit jaar de helft van het ruwvoer hebben gewonnen dat ze in 2021 hadden na het seizoen. Ruwvoer aankopen in tijden van weinig opbrengsten is alles behalve goedkoop. Zeker omdat iedereen ook nog eens te maken heeft met hoge prijzen voor diesel en kunstmest. Ook bijproducten zijn op dit moment fors duurder. Zo krijgt vrijwel elk bedrijf, direct of indirect, te maken met voerkostenstijgingen. Het is tijd om na te denken over een nieuwe strategie als het gaat om ruwvoervoorraad. Enkele voorzetten uit de advisering:
Minder ‘vreters’: Hoe moet mijn totale veestapel er op lange termijn uitzien, is de eerste vraag die vooral bedrijven zich moeten stellen die vaker in onzekerheid verkeren voor wat betreft de ruwvoerpositie. Hoe hoog is de vervanging en is het aantal afkalvingen in de aankomende maanden daarop afgestemd? Het is nu de tijd om overtollig jongvee te verkopen. Dieren die geen geld opleveren moeten nu het bedrijf verlaten.
Ruwvoerbehoefte berekenen: Het is geen hogere wiskunde, maar toch is er op veel bedrijven geen overzicht van voervoorraad en voerbehoefte: hoeveel zit er daadwerkelijk in de silo’s en hoeveel is nodig? Voor een eenvoudige berekening van het volume is een rekensom met lengte, breedte en hoogte van de kuilen afdoende. Vermenigvuldig het volume met de dichtheid van gemiddeld 700 kg per kubieke meter. De ruwvoerbehoefte per koe per jaar kun je stellen op 5 ton drogestof. Dat is gelijk aan 20 tot 25 kuub. Neem een veiligheidsmarge van 10 procent. Voor een voerplanning moet je een lijst hebben met de beschikbare voorraad per voedermiddel. “Maak bij voorkeur direct na de oogst een schatting van hoeveel er in de silo zit”, raadt Matthias Manger van LKV Beieren (D) aan. “Dat maakt het op een later moment makkelijker om schommelingen te herkennen en om in te schatten hoeveel ruwvoerreserve gemiddeld nodig is.
Een halfjaar voorraad
Voorraad aanleggen: In goede oogstjaren, zoals 2021, een voorraad ruwvoer aanleggen, wordt bij vrije opslagcapaciteit sterk aanbevolen. Hierin schuilt een enorm besparingspotentieel. Het streven moet zijn om altijd voor minstens een halfjaar voorraad te hebben. Ideaal is volgens Roland Wehner van LKV Beieren (D) als je na de oogstperiode voor 11 tot 13 maanden ruwvoer hebt. Dan is de kans op rantsoenschommelingen het kleinst en heeft kuilvoer voldoende tijd om te conserveren. Beschikt de kuil over de juiste en voldoende conserveringszuren, dan is de houdbaarheid nagenoeg onbeperkt, zolang het luchtdicht blijft en ongedierte er niet bij kan komen. Ook de voorraden stro en hooi moeten in goede jaren zo groot mogelijk worden aangelegd. Eventueel kan dat in minder goede jaren worden gebruikt om het jongvee te voeren, zodat het goede ruwvoer aan de melkgevende koeien voorbehouden blijft.
Blijven de prijzen van bij- en krachtvoer in opeenvolgende jaren stijgen, dan wordt ook het ruwvoer duurder. Soms kan een nieuwe sleufsilo zichzelf dan terugbetalen. Een voorbeeld: in 2021 kostte een ton verse snijmais 32 euro, dit jaar werd 64 euro betaald.
Siloruimte maken en benutten: Vrije siloruimte of verharde oppervlakken voor rijkuilen zijn op de meeste bedrijven schaars. Aanleggen van sleufsilo’s is duur en wordt door regelgeving met betrekking tot erfafspoeling alleen maar duurder. Het advies is daarom, als je erin investeert, wat onvermijdelijk is als je melkveehouder wilt blijven, om meteen te investeren in opslag voor voldoende voorraad. Het is belangrijk om de opslag die je hebt optimaal te benutten. Als een snijmaissilo niet helemaal gevuld is, kan die bijvoorbeeld worden afgedekt met gras of een bijproduct. Het over elkaar inkuilen van meerdere snedes gras heeft zich ook bewezen.
Slurf of balen: De kosten voor balen of inslurven liggen al snel 20 procent hoger dan die voor inkuilen. Vanwege de minimale voederverliezen en geringere vervuiling zijn balen of slurven toch lonend in goede oogstjaren en voorkomen ze het ‘modderen’ in de winter bij rijkuilen die op de kopakker gemaakt worden. Slurven en balen lenen zich ook voor aangekochte ruwvoeders en bijproducten. “Als je perspulp tegen een hoge prijs moet kopen, is goede conservering de moeite en de extra kosten waard”, geeft Christian Schmidt (AELF Kitzingen-Würzburg, D) ter overdenking mee. Ook slurven en balen moeten op verharde oppervlakken liggen.
Strategische zakenpartners: Op z’n laatste nu is het moment om strategische partners te zoeken voor de aankoop van ruwvoer direct van het land. Een strategisch partnerschap functioneert het best als beide partijen er elk jaar iets aan hebben en er niet alleen in jaren van slechte opbrengsten voer verhandeld wordt. Een samenwerking met een akkerbouwer die grasklaver en mais verbouwt en mest afneemt is een mogelijk voorbeeld.
Vroegere eerste snede: Als de eerste snede vroeger gemaaid wordt, neemt de kans op een goede tweede snede, nog voor de zomerhitte, toe. Grasland met schade zal in het navolgende jaar niet het volledige opbrengstpotentieel leveren, ook niet als het vochtig is. Des te belangrijker is het om grasland te blijven verbeteren. Is het in de herfst te droog om door te zaaien, dan kun je in het voorjaar doorzaaien met bijvoorbeeld rode klaver.
Bijproducten zeker stellen: Voor bierbostel, melasse of perspulp stijgen de prijzen na de zomer snel. De laatste jaren was de beschikbaarheid soms zeer krap. Start in het voorjaar met afsluiten van levercontracten en kijk tijdig naar alternatieven zoals aardappelpulp of wortelpulp.
Voederbehoefte berekenen
Voedervoorraad in tonnen vers voer = lengte x breedte x gemiddelde hoogte van de gevulde silo keer soortelijk gewicht in ton per kubieke meter.
Voorbeeld: 25 m x 16 m x 2,5 m x 0,7 ton per kubieke meter = 7.000 ton.
Voederbehoefte: Minstens 5 ton drogestof per grootvee-eenheid per jaar (onafhankelijk van ras). Houd daarbij rekening met minstens 5 tot 10 procent voederverliezen. Voederbehoefte berekenen.
100.000 euro omzet minder
Veel melkveebedrijven geven waardevol voer weg in de vorm van conserverings- en voederverliezen en missen daardoor melk en omzet. Uit een analyse van LFL Beieren (D) blijkt dat tot aan de benutting door de koe, onder bepaalde omstandigheden, tot wel 1.600 kg drogestof per hectare verloren kan gaan. Dat is omgerekend 2.000 kg melk per hectare. Bij een melkprijs van 50 cent per kg komt dat neer op een omzetverlies van 1.000 euro per hectare. Bij 100 hectare grasland dus 100.000 euro. Christian Schmidt van AELF Kitzingen-Würzburg (D) rekent voor dat bij een prijsniveau van 50 euro per ton ruwvoer, het vermijden van 10 procent voederverliezen een besparing van 5 euro per kuub oplevert. De jaarlijkse kosten voor een nieuwe sleufsilo bedragen zo’n 4,50 euro per kubieke meter opslagcapaciteit. Als met een sleufsilo 10 procent voederverlies wordt voorkomen, is de investering dus lonend.
Figuur 1. Hoge voederverliezen tot aan de voergang.
In ’t kort
- De ruwvoeropbrengsten zullen in de toekomst in veel regio’s meer schommelen.
- Een compleet en concreet overzicht van alle voeders en een gedetailleerde voorraad- en voerplanning zullen in de toekomst onontkoombare tools zijn.
- Jaren waarin de ruwvoeropbrengsten hoog zijn, moeten worden benut om de voorraden aan te vullen.
- Wie erin slaagt de voederverliezen vergaand te verminderen, kan maar zo de kosten van een extra nieuwe sleufsilo terugverdienen.
Tekst: Silvia Lehnert in samenwerking met Roland Wehner, voeradviseur LKV Beieren (D) en Christian Schmidt, AELF Kitzingen-Würzburg (D) Foto: Hoffmann
