In een Zweedse stal hebben Nederlandse en Zweedse wetenschappers van kalveren die tot twaalf weken bij hun moeder zuigen onder andere de groei onderzocht en dit vergeleken met kalveren in een controlegroep die traditioneel werd opgefokt.
Een recent gepubliceerde Nederlandse-Zweedse studie evalueert een koe-kalf-contactsysteem waarin kalveren ten minste twaalf weken bij de koe blijven, waarna ze geleidelijk gespeend worden. Pas na het spenen worden de kalveren gedurende een week stapsgewijs fysiek van de koe gescheiden. De aanname is namelijk dat, als spenen en fysieke scheiding niet samenvallen, dat de gecombineerde stressrespons vermindert. Of dat daadwerkelijk zo is, is in deze studie echter niet onderzocht met directe parameters, maar slechts met indirecte parameters die stress gerelateerd kunnen zijn.
Studie: zogen of scheiden na 13,5 uur
In de studie was er naast de groep kalveren die bij de moeder bleef, een controlegroep die na 13,5 uur van de moeder gescheiden werd en conventioneel werd opgefokt. Eerst individueel gehuisvest, daarna in groepen. Ze kregen acht liter volle melk per dag in twee voerbeurten.
Parameters
De gemeten parameters van de kalveren in beide groepen zijn groei, rugvetdikte, voeropname, en meerdere serumvariabelen (glucose, -insuline, -IGF-1, -NEFA en haptoglobine). De gemiste melkopbrengst van de moederkoeien werd in deze studie niet onderzocht. Wel doen de onderzoekers de afgeleide aanname dat de kalveren meer dan 11 liter per dag gedronken kunnen hebben in de zoogfase.
In de eerste vier dagen van de speenfase vanaf 11 weken, konden de onderzoekskalveren nog door een hek zuigen bij de moeder. Vervolgens werd ook deze mogelijkheid stapsgewijs beperkt in stappen van zes uur tot nul uur per dag. Daarna konden koe en kalf elkaar enkel nog zien en horen. Ook gedrag van de kalveren is niet specifiek onderzocht.
Zuigende kalveren groeiden harder
De kalveren die zoogden, groeiden tot spenen sneller (≈1,4 versus 1,1 kg per dag), ze waren voor en na het spenen zwaarder en hadden meer rugvet. Na het spenen groeiden de gezoogde kalveren in ‘batch 2’ echter minder snel dan de niet gezoogde kalveren. De kalveren in batch 2 werden later geboren. De batches zijn gehanteerd om grote leeftijdsverschillen in de studie te voorkomen. De verschillen wijden de wetenschappers onder andere aan een klein leeftijdsverschil van de kalveren in de batches en gezondheidsproblemen waaronder diarree bij twee kalveren in de tweede batch. De gezoogde kalveren begonnen later substantieel krachtvoer op te nemen dan de kalveren die niet bij de moederkoe dronken. De kalveren in de controlegroep deden dat al drie weken voor het spenen.
NEFA-waarden
Na spenen werd in de bloedmonsters van beide groepen minder glucose en insuline gevonden. Bij de zogende kalveren daalde het gehalte IGF-1 na spenen, bij de controlekalveren niet. Het bloed-NEFA-gehalte was hoger bij de zogende kalveren, zowel voor als na het spenen en daalde bij beide groepen rond spenen. Maar bij de onderzoekskalveren werden initieel hoge waarden waargenomen in deze periode. Deze waarde bij de zuigende kalveren passen bij stressgeassocieerde lipolyse. Lipolyse duidt op vrijkomen van vetzuren uit vetweefsel als gevolg van stress.
Spenen en fysiek scheiden ontkoppelen is zinvol
Kalveren die zoogden bleven na spenen zwaarder met meer rugvetdikte. Na spenen trad een tijdelijke groeidaling op bij zuigende kalveren in één van de twee kalverbatches. maar de voorsprong bleef zichtbaar. De onderzochte bloedserumwaarden waren grotendeels vergelijkbaar tussen kalveren die zoogden en die traditioneel opgefokt werden. Alleen de bloed-NEFA-waarde was rond spenen hoger bij de onderzoekskalveren. De aanpak waarbij spenen en fysiek scheiden los van elkaar worden doorgevoerd, lijkt de klassieke speendip bij kalveren die koegebonden worden opgefokt te dempen.
Bron: Van Zyl et al., 2025
