Vooral in en na een hete zomer zijn de negatieve effecten van hitte op de melkproductie en gezondheid merkbaar. Met ventilatoren is dat te voorkomen, als ze tenminste goed geïnstalleerd zijn.
Hittestress kan vergaande gevolgen hebben: de ligtijd wordt korter, de voeropname daalt. De vorming van hittebeschermingseiwitten kost extra energie die een hoogproductieve koe niet heeft. Zo ontstaat snel pensverzuring met het risico op een lekkende darm waardoor toxinen de lichaamskringloop kunnen binnendringen. Alles bij elkaar een stevige belasting voor het immuunsysteem. De gevolgen zijn een terugval in de melkproductie, verminderde klauwgezondheid en verhoogde celgetallen. De kosten kunnen oplopen tot 400 euro per koe per jaar.
De optimale temperatuur voor koeien ligt tussen 4 en 17 graden Celsius bij een luchtvochtigheid van 70 procent, dat heeft iedereen in zijn of haar opleiding geleerd. Intussen is de productie van de melkkoeien toegenomen. Volgens actuele onderzoeken geven koeien al vanaf tien graden Celsius warmte af aan hun omgeving. Vanaf 20 graden en 90 procent luchtvochtigheid komt hittestress om de hoek kijken (temperatuur-luchtvochtigheidsindex (THI) boven 72). Dus in april kan er al sprake zijn van milde hittestress.
Ventilatoren op de juiste plaats
Om hittestress onder de koeien te voorkomen is voldoende ventilatie belangrijk. Op het gebied van ventilatie kan gebruikt gemaakt worden van natuurlijke en mechanische ventilatie. Natuurlijk ventilatie werkt op basis van de wind. De eigenschappen van de stal en de omgeving zijn bepalend voor een goede werking. Deze ventilatievariant functioneert niet als er geen wind is en de temperaturen zeer hoog zijn.
Bij mechanische ventilatie met ventilatoren zijn er verschillende opties die verschillen in prijs en efficiëntie. Het doel is een luchtsnelheid van minstens 1,5 meter per seconde bij de koe. De gebruikte lucht moet worden afgevoerd. Om dat te bewerkstelligen moet bij de installatie op de volgende aspecten worden gelet:
- De ventilatoren moeten de natuurlijke hoofdwindrichting ondersteunen.
- Ventilatie moet zo fris mogelijke, koele lucht in de stal brengen.
- De eerste ventilator mag niet meer dan twee meter van de wand geïnstalleerd zijn.
- De ventilatoren moeten minstens 2,5 meter hoog hangen.
- Bij de installatie letten op de schaduwen van de draaiende ventilator.
- Geen ventilatoren boven loopgangen.
Tekst: Jonas Bünker, Marion Weerda Foto: Ralph Heil
