Onderdosering van de werkzame stof in het klauwenbad is ineffectief. Met overdosering bereik je alleen een averechts effect en speel je Mortellaro in de kaart.
Bij de hoofdfoto: Een klauwenbad kan de klauwgezondheid alleen verbeteren als de oplossing nauwkeurig is gemengd. Dierenarts Falk Muhe legt uit hoe je exact de juiste dosering werkzame stof in de oplossing krijgt. Het ‘af-literen’ van het bad moet daarvoor eenmalig gebeuren.
Overdosering in het klauwenbad brengt schade toe aan de huid, in de tussenklauwspleet en aan de kroonrand. Zijn klauwenbaden te laag geconcentreerd, dan zijn ze niet functioneel voor de desinfectie van de klauwen. Om dat te voorkomen, moet het management van het klauwenbad worden aangepast aan de situatie zoals die op het betreffende bedrijf is. Ga daarvoor te werk in drie stappen:
1. Alleen op aanbeveling: Met welke werkzame stof, in welke concentratie, hoe vaak en met welke frequentie het klauwenbad moet worden toegepast, is altijd gericht op de toestand van de klauwgezondheid op het bedrijf. Dierenartsen die ervaring hebben met klauwverzorging en goede klauwverzorgers kunnen hierin bedrijfsindividueel het juiste advies geven. Elke melkveehouder zou zo’n advies moeten inwinnen. Klauwgezondheid ontwikkelt zich niet lineair, het bedrijfsspecifieke advies moet dus telkens weer aan de situatie worden aangepast. Dat vraagt om regelmatige controle van de resultaten en om terugkoppeling met dierenarts en klauwverzorger.
2. Het klauwenbad ‘af-literen’: In de praktijk komt de hoeveelheid water die in een klauwenbad zit maar zelden overeen met het door de fabrikant opgegeven volume, en ook de berekende inhoud van een betonnen bad komt vaak niet overeen met de hoeveelheid water die er daadwerkelijk ingaat. Voor een nauwkeurige dosering van de werkzame stof moet het praktische volume van het bad bepaald worden door ‘af te literen’, dus het vullen met emmers waar bijvoorbeeld precies 12 liter water in kan, of een andere vaste, gedefinieerde hoeveelheid water. Dit hoeft uiteraard slechts eenmalig te worden gedaan en betaalt zich snel terug.
3. De concentratie berekenen: De werkzame stof van een klauwendesinfectiemiddel of –verzorgingsmiddel is te vinden op de jerrycan, en ook de concentratie van de werkzame stof van het concentraat in de jerrycan is daarop terug te vinden. Om de werkzame stof conform de aanbeveling van de dierenarts of klauwverzorger in het klauwenbad te krijgen, is het maken van een berekening onontkoombaar. Om te berekenen welke hoeveelheid van het concentraat met water moet worden afgevuld, heb je de volgende gegevens nodig:
- Het volume van het klauwenbad, bijv. 200 liter.
- De concentratie van de werkzame stof in het concentraat (staat op jerrycan, bijvoorbeeld 24 procent).
- De door de dierenarts, klauwverzorger of middelenfabrikant aanbevolen concentratie voor de gebruiksoplossing in het klauwenbad (bijvoorbeeld 3 procent van de werkzame stof).
- De formule voor de berekening (zie kader).
- Een heldere werkinstructie voor de medewerkers.
De beste basis voor nauwkeurigheid
Is een klauwenbad overgedoseerd, dan irriteert en schaadt dat de huid. Zo maakt het de weg vrij voor Mortellaro en Panaritium. Het klauwenbad verslechtert dan de klauwgezondheidstoestand. Bij een ondergedoseerd klauwenbad worden arbeid en kosten inefficiënt ingezet. Een te lage concentratie werkzame stof verlaagt de kiemdruk binnen de veestapel niet. De desinfectiebak wordt dan meer een ‘infectiebak’.
pH-waarde als controle
Om er zeker van te kunnen zijn dat de oplossing in het klauwenbad de huid niet irriteert, is de pH-waarde een goed controlemiddel. Die moet tussen 4,0 en 5,5 liggen en stabiel zijn. Met lakmoespapier of een digitale pH-waardemeter (vanaf 35 euro) is de pH snel gemeten. Digitale meters moeten wel regelmatig gekalibreerd worden voor betrouwbare metingen. Voor de zekerheid is het ’t best de pH-waarde van de oplossing in het klauwenbad telkens weer te controleren nadat je die hebt aangemaakt.
Tip: Wordt het lakmoespapier of de pH-meter bewaard bij de spullen die voor het klauwenbad nodig zijn, dan wordt de controle eerder een routinematig onderdeel. De pH-waarde van de oplossing in het bad is ook een graadmeter voor de werkzaamheid, en dan vooral voor wanneer die is uitgewerkt en vervangen moet worden. Door mest, urine en water dat in het bad komt, verliest de oplossing zijn werkzaamheid en stijgt de pH-waarde. De pH moet echter tussen 4,0 en 5,5 blijven. Daarom is het beter ook tijdens het gebruik de pH regelmatig te meten. Dat geeft betrouwbaardere informatie over de werkzaamheid van het bad dan de vuistregel ‘1 liter oplossing per koe’.
De formule
Te doseren hoeveelheid concentraat =
( totaal volume van het klauwenbad x (de aanbevolen hoeveelheid werkzame stof in % x 10) ) / ( Concentratie van de werkzame stof in het concentraat (in %) x 10 )
Voorbeeld berekening:
(200 l x 30) / (24% x 10) =
6.000 / 240 =
25 liter van het concentraat met 24 procent werkzame stof moet met 175 liter water worden gemengd om 200 liter gebruiksoplossing met 3 procent werkzame stof aan te maken.
In ’t kort
- Drie stappen zijn nodig om een effectief klauwenbad voor te bereiden dat daadwerkelijk bijdraagt aan de klauwgezondheid van de veestapel en ervoor zorgt dat die niet verslechtert.
- De pH-waarde van de gebruiksoplossing in het klauwenbad is een goede indicatie voor de werkzaamheid. De pH duidt ook het best aan wanneer de oplossing vervangen moet worden.
Tekst: Katrin Berkemeier
