Oprolbare stalgordijnen beschermen tegen de wind, vooral als de gordijnen schoon zijn. Zogenoemde space boards kunnen bij behoefte hoge luchtsnelheden en tocht breken, maar weerhouden geen hoge luchtverversing. Vooral bij foliegordijnen moet op de luchtverversing gelet worden. Flexibele zijwanden beschermen de stal, vooral de ligbedden in de boxen, bovendien tegen binnenkomen van sneeuw en regen.
Droge, dik ingestrooide ligbedden: Koeien kunnen de temperatuur in de uierhuid niet zo goed reguleren als in de rest van het lichaamsoppervlak. De uier kan dus sneller afkoelen. Is de isolerende werking van een ligbed gering (vochtig, nat, dunne strooisellaag, rubbermat), dan zal de koe minder lang liggen om een hoog warmteverlies via de uier te verliezen. Het strooisel in de winter voldoende droog houden is natuurlijk een grotere uitdaging dan droge boxen in de zomer, zeker als sneeuw binnenkomt of wind of water binnenbrengt. De koeien zijn in de winter echter ook zeer dankbaar voor goede, droge ligbedden in de boxen.
Koeien in een buitenklimaatstal niet scheren: De wintervacht heeft een zeer belangrijke rol bij de temperatuurregulatie. De kritische laagste luchttemperatuur bij een vleesrund is (vanwege een lagere stofwisselingsbelasting een lagere thermoneutrale zone) met een dikke wintervacht en zonder windchill-effect min 8 graden Celsius. In vergelijking daarmee, met een dunne zomervacht (geschoren) of een natte vacht is deze temperatuur maar liefst plus 15 graden Celsius. Koeien die jaarrond in een buitenklimaatstal gehouden worden, zorgen zelf dat ze de juiste vacht hebben. Het wegbranden van uierhaar kan ook beter over de koude maanden januari en februari worden getild tot maart. Dan moet wel het lange haar eerst wegschoren worden voor gebrand wordt.
Vacht schoon en droog houden: Natte vacht waar veel klevend vuil in hangt heeft geen isolerende werking meer. Dat is één van de belangrijkste redenen waarom huisvesting en strooisel voor zeer schone koeien moeten zorgen.
Voorzichtig met dipmiddel: Bij lage buitentemperaturen raakt de speenhuid zwakker doorbloed, dat verhoogt het risico op huidschades door onderkoeling of bevriezing. Het drogen van dipmiddel, melk of water verhoogt het afkoelende effect. Tocht versterkt dat probleem nog eens. Desinfecterende werkzame stoffen drogen de huid uit, dat kan bij aan kou blootgestelde huid broosheid en scheurtjes veroorzaken. Om schade te voorkomen de volgende tips: in de winter dipmiddel met maximaal 5 tot 10 procent verzorgingsmiddel gebruiken, dipmiddelen tegen vorst beschermt opbergen en op kamertemperatuur gebruiken, dan droogt het sneller. Bij staltemperaturen onder 10 graden Celsius dipmiddelen 30 seconden laten inwerken en dan volledig drogen met een doek. Let vooral op de speenconditie bij verse koeien (door zwelling is de huid al zwaarder belast).
Zieke koeien een dek op in de winter: Zieke, verzwakte en ondergeconditioneerde koeien (tijdens of na stofwisselingsaandoeningen, na zware afkalvingen en operaties) hebben het snel koud. Ze moeten al duidelijk voordat de laagste waarde van de thermoneutrale zone bereikt is worden voorzien van een staldek (zoals paarden, met zacht touw of stoffen riemgespen passend maken voor de koe; belangrijk is een volledig bedekte rug). Fleece-dekens zijn te dun.
Meer voeropname, meer water
De watervoorziening moet altijd beschibaar zijn, zonder beperkingen. Drinkbakken vorstvrij en schoon houden is naast het schuiven van de vloeren een grote technische uitdaging bij extreme kou. Maar belangrijk blijft dat koeien zoveel mogelijk water op kunnen nemen, zonder water is het voor koeien immers onmogelijk de hogere energiebehoefte met voeropname te kunnen dekken. De hoeveelheid voer of de energiedichtheid ervan moet ook worden aangepast bij dergelijke kou.
Tekst: Katrin Berkemeier – Foto’s: Christine Stöcker-Gamigliano en Katrin Berkemeier – Bronnen: onder andere thedairysite.com, Landesbetrieb Landwirtschaft Hessen, Österreichische Bauernzeitung
