Sinds enkele maanden gaan de prijzen voor ruwe zuivelproducten in een rechte lijn omhoog. De vraag is waarom de melkprijs die de melkproducent beurt, zich niet in dezelfde steile lijn omhoog ontwikkelt.
Er is schaarste op de zuivelmarkt, dat maakt melk als grondstof duur. Het gevolg zijn prijspieken van wel 50 eurocent op de spotmarkten. Op de melkgeldafrekening zien melkveehouders de effecten van de spotmarkt maar mondjesmaat terug. Waarom is dat?
Elite interviewde zuivelmarktspecialist Prof. Dr. Holger Thiele (IFE en universiteit Kiel (D) over de invloed van de spotmelkprijs.
Elite: Sinds maanden stijgen de prijzen voor rauwe melk op de spotmarkt. In oktober trokken de piekprijzen van 50 euro per 100 kg melk veel aandacht. Wat zeggen deze ontwikkelingen ons over de situatie op de zuivelmarkt?
Thiele: Ze tonen aan dat melk zeer schaars is. De beschikbaarheid van melk weerspiegelt zich in de overeenkomsten voor korte termijn sneller dan in de melkprijzen die de producenten ontvangen. Spotmelkprijzen zijn veel meer onderhevig aan volatiliteit. Ze kunnen binnen een maand weer zakken naar 15 cent per liter, terwijl in dezelfde periode de laagste uitbetalingsprijzen van zuivelondernemingen rond de 23 cent liggen.
Elite: Fases van lage spotmelkprijzen werden in het verleden vaak als argument gebruikt in de communicatie over uitbetalingsprijzen. Waarom volgen de prijzen voor boerderijmelk de sterk stijgende tendens op de spotmarkt nu niet?
Thiele: Spotmarktprijzen komen tijdvertraagd en afhankelijk van de hoogte van het aandeel van het totale volume aan te verwaarden melk van de betreffende onderneming in de producentenprijs tot stand. Ga je ervan uit dat 20 procent van de melk op de spotmarkt wordt verhandeld, dan zou bij een spotmelkprijs van 50 eurocent de verwaarding door een zuivelonderneming en daarmee de melkprijs, uitgaande van het melkprijsniveau van augustus 2021, op dit moment 2 tot 3 cent hoger moeten worden en dus 38 tot 39 cent moeten zijn. Maar spotmelkprijzen zijn alleen voor de korte termijn en geven geen vooruitblik voor prijzen op langere termijn. En bij op de spotmarkt kopende zuivelondernemingen is de situatie anders dan bij verkopende ondernemingen. Moeten ze hun melk daar kopen, dan wordt de productie duurder en het nettoresultaat kan dalen wat een aandeel kan hebben in de melkprijs die wordt uitbetaald.
Elite: Zijn er zuivelondernemingen die overwegend op de spotmarkt zijn gericht?
Thiele: Ja, die zijn er. Het aandeel van de melk dat een onderneming op de spotmarkt verhandeld hangt samen met het productportfolio. Ook als zuivelondernemingen spotmarktproducten verkopen, betekent dat niet automatisch dat ook op korte termijn spotmarktprijzen gehaald worden. De productprijzen op de spotmarkt hangen vaak samen met de boter- en poederprijzen op de beurs.
Tekst: Katrin Berkemeier – Foto: Patrick Knittler
