Door een monster van het gevoerde TMR te nemen kun je onder meer de werking van de voermengwagen beoordelen alsook de mate waarin het rantsoen constant is. Hoe je dat monster neemt maakt voor de nauwkeurigheid weinig verschil.
In Nederland is bemonsteren en analyseren van het gemengde rantsoen bij lange na niet de standaard. In bijvoorbeeld de VS gebeurt het niet zelden. Bemonsteren en analyseren van het TMR heeft meerdere redenen. Zijn de componenten van het TMR constant? In hoeverre wijkt het gevoerde TMR af van het berekende TMR? Werkt de voermengwagen goed? En hoeveel nutriënten (N en P) liggen er voor het voerhek? Maar hoe neem je een goed monster van het voor het voerhek gedoseerde TMR? Een studie van de onderzoekers Bill Weiss et al. van de universiteiten van Ohio en Wisconsin en het Rock River-laboratorium geeft uitsluitsel.
Twee monstermethoden
Ten eerste is het dus van belang dat de monsters op de juiste manier worden genomen. Want het monster moet wel het gevoerde rantsoen daadwerkelijk representeren. Dat er verschillen tussen monsters zitten, bleek al uit eerder onderzoek. Variatie in monsters kon van maand tot maand meer verschillen veroorzaken dan verschillen in hetzelfde rantsoencomponent in een maand. Over een jaar maakten echter de componenten het grootste verschil, maar de afwijkingen in de monsters kon ook niet onder stoelen of banken worden geschoven. Verschillende monstermethoden (trays voor het uitdoseren op de lege voergang zetten of handmatig gedoseerd voer pakken) bleek echter geen verschil te maken in de variatie in de monsters.
Duplicaatmonsters
Eén enkel monster geeft echter geen goede indicatie voor de mineralen in het rantsoen (fosfor, koper, sodium). Eén enkel monster geeft wel een goede indicatie voor drogestof, ruw eiwit en NDF. Voor de zogenoemde macronutriënten is een enkel monster dus representatiever dan voor micronutriënten. Een enkel monster geeft wel meer kans op afwijking voor NDF. Bij meerdere monsters (duplicaten) en het gemiddelde nemen, was die kans kleiner. Geldend blijft: ga accuraat te werk bij het nemen van monsters. Vaak zijn duplicaten nodig. Bij TMR’s zonder hooi zorgden afwijkingen in de monsters voor de meeste variatie. Bij TMR’s met hooi, veroorzaakte de componenten de meeste variatie.
Het TMR-monster bestaat uit de deeltjes van het TMR. Het bestaat dus onder meer uit de stengels van gras (hooi), maar ook uit bijvoorbeeld graankorrels. Zodoende zijn fouten in monsters (niet representatieve samenstelling) een belangrijk punt van aandacht bij de analyse van het TMR.
Grote deeltjes komen boven
In de VS werd een veldstudie met 50 TMR-voerende bedrijven opgezet. Zowel de analytische afwijking als de monsterafwijking werd bepaald. Bij een enkel monster kon bijvoorbeeld het werkelijke ruweiwitgehalte 17,1 procent zijn terwijl uit het mengmonster minder dan 16 procent bleek. Onnauwkeurig nemen van TMR-monsters zou kunnen resulteren in minder kleine deeltjes. Deze kleine deeltjes bevatten vaak juist vaak veel zetmeel, eiwit en mineralen. Doordat de koeien het voer bewegen, kunnen de grote deeltjes (stengels hooi) boven komen en de lichte (zetmeelrijke) deeltjes dieper wegzakken. Een handvol TMR van boven gepakt, kan dus een bovengemiddeld beeld geven van NDF, een monster van onderaf kan voor zetmeel en eiwit een te hoge concentratie geven.
Drie TMR’s onderzocht
Op een testbedrijf werden zowel monsters met de hand als monsters met trays genomen. De ingrediënten van het TMR werden geanalyseerd om inzicht te krijgen in de werkelijke samenstelling. Het monsteren met trays (complexe methode) vertoonde voor de drie verschillende TMR’s zelfs meer variatie voor drogestof. De eerste twee TMR’s bevatten hooi of hooi en katoenzaad, het derde niet. Concluderend kon worden dat de eenvoudige methode sneller, makkelijker en even goed is voor TMR’s zonder katoenzaad en dat de complexe methode alleen meerwaarde heeft voor TMR’s met katoenzaad en hooi.
TMR-monsters, volgens beide methodes genomen, geven voor drogestof, ruw eiwit en NDF een goede weergave van het daadwerkelijke aandeel. Voor de mineralen koper, sodium en fosfor geeft een TMR-monster, met beide methoden genomen, geen goede weergave. Ook niet als duplicaatmonsters worden genomen.
