Mortellaro vind je op vrijwel elk bedrijf. In een praktijkstudie is nu onderzocht hoe de klauwaandoening het best te behandelen is.
Mortellaro of Dermatitis Digitalis (DD) wordt op vrijwel elk melkveebedrijf aangetroffen. Veel pinken krijgen al in de opfok met te maken de ziekte, die vanwege de verschijningsvorm ook wel ‘aardbeienziekte’ wordt genoemd. De behandeling kost geld, tijd en is zenuwslopend. De behandeling wordt bovendien niet altijd met genezing bekroond. Een praktijkstudie in de Duitse deelstaat Beieren vergeleek vijf behandelmethoden en leverde een belangrijke conclusie op: een behandeling met antibiotica is bij Mortellaro overbodig.
Sprays en wondpleisters met verband
Het drie jaar durende onderzoek moest vooral aantonen of er verschil is tussen antibiotische en niet-antibiotische behandeling van Mortellaro. Vijf producten werden op vijf melkveebedrijven getest bij koeien met Mortellaro van alle leeftijden en in alle lactatiestadia. De producten zijn alle voor toepassing bij rundvee toegelaten:
Plolyurethaan-wondpleister (‘Mortellaro Heal’)
Chloortetracyklinespray (blauwspray, CTC-spray, antibiotisch)
Koperchelaat- of zinkchelaatspray (‘Repiderma-spray’)
Calicylzuur en methylsalicylaat (‘Novaderma’)
Combinatie wondpleister en CTC-spay
Om zeker te stellen dat de producten lang genoeg kunnen inwerken, werd na de behandeling standaard een zwachtel aangebracht.
Naast het zichtbare genezingsverloop, werden weefselmonsters geanalyseerd om na te gaan hoe de afzonderlijke huidlagen en de daar aanwezige bacteriën reageerden op de behandeling.
Ken het ziekteverloop
In de studie werden de koeien op de vijf bedrijven verdeeld in drie groepen om erachter te komen of het behandelsucces verschilt tussen koeien die voor het eerst Mortellaro hadden en dieren die al vaker met de ziekte kampten. Voor de indeling werd het ziekteprofiel van de koeien vastgelegd:
Type 1-koe: gezond, nog nooit Mortellaro gehad.
Type 2-koe: eerste acute infectie.
Type 3-koe: chronisch ziek, terugkerende M2-leasie.
In de studie werden alle koeien meegenomen die behalve de acute Mortellaro-uitbraak geen andere klauwproblemen hadden. Om de resultaten van de studie in de praktijk juist te kunnen interpreteren, moeten de klauw- en dierverzorgers de ziekte- stadia van Mortellaro correct kunnen herkennen.
Met blauwspray geen voordeel
De studie leverde enkele interessante bevindingen op. Niet-antibiotische methoden zijn beter in het onder controle krijgen van Mortellaro dan methoden waarbij wel antibiotica wordt gegeven. De behandelresultaten bij dieren die met antibiotica zijn behandeld zijn niet significant beter dan resultaten van andere methoden en bleven achter ten opzichte van de resultaatverwachtingen. Antibioticahoudende geneesmiddelen kunnen sowieso achterwege blijven bij de behandeling van koeien met een M2-leasie .
Geen van de geteste producten droeg bij alle koeien en Mortellaro-leasies in dezelfde mate bij aan de genezing. Wel waren enkele producten afhankelijk van de situatie (eerste of terugkerende infectie, type 2 of type 3) boven verwachting effectief.
Acuut geval anders behandelen
Hoe zouden klauwverzorgers en veeverzorgers Mortellaro-infecties de kop moeten indrukken? Uit de studie zijn de volgende behandeladviezen gerold:
Stap 1: Weet wat er aan de hand is. Hebben alleen melkkoeien Mortellaro-infecties oplopen of hebben ook de pinken (vanaf welke leeftijd, in welke diergroep?) al last van de aandoening?
Stap 2: Behandel wondachtige leasies zodra ze optreden en blijf ze behandelen. Alleen zo is het mogelijk grip op Mortellaro-infecties te krijgen en de aandoening onder controle te krijgen.
Wordt een verse leasie direct behandeld, dan kan de aantasting voor lange tijd worden ingedamd tot het verdenkingsstadium (M1) of het ruststadium (M4). De juiste behandelmethode is afhankelijk van het individuele ziekteverloop en het Mortellaro-stadium (tabel 1):
Acute M2-leasie die voor het eerst optreedt: klauwverzorging, synthetisch wattenverband met koper- of zinkchelaatspray of -zalf. Het door deze behandeling bereikte ruststadium kan met goed management worden ondersteund, gemonitord en vastgehouden.
Terugkerende chronische leasies (M2, M4.1): klauwverzorging, eenmalig verband met salicylzuur en methylsalicylaat. Dit preparaat mag slechts beperkt worden gebruikt bij de betreffende leasie en moet onder een zwachtel worden aangebracht. Na uiterlijk vijf dagen moet het verband voorzichtig worden afgenomen. Bij een chronische leasie is het lastiger het ruststadium (M4) of genezing (M3, M0) te bereiken.
Het behandelen van acute leasies zal de situatie op lange termijn niet verbeteren als gelijktijdig geen maatregelen worden getroffen om de besmetting van koe op koe te verminderen. Dergelijke maatregelen zijn strooisel van goede kwaliteit, langere ligduur, droge stalvloeren, genetica, regelmatige klauwverzorging.
Systematische preventie
Het belangrijkste doel bij behandeling en het managen van Dermatitis Digitalis is de aandoening altijd een stap voor blijven om preventief te kunnen optreden. Zo blijft Mortellaro binnen het bedrijf hanteerbaar, met veel niet-geïnfecteerde koeien of M1- en M4-leasies. Door grip op de situatie te hebben loopt het voorkomen van Mortellaro op het bedrijf niet uit de hand.
Bij adequaat Mortellaro-management worden acute gevallen direct behandeld. Tussen de behandeling en de genezing wordt er zorg voor gedragen dat de koe niet met een nieuwe uitbraak te maken krijgt. De routinematige klauwbehandeling is vergelijkbaar met de droogzetroutine. De actuele toestand wordt opgenomen en vastgelegd en eventuele behandelingen en preventiemaatregelen worden ook direct doorgevoerd.
Samengevat: Mortellaro onder de duim houden zonder antibiotica is mogelijk in iedere veestapel. De ziekteverwekker volledig elimineren is vandaag de dag echter nog niet haalbaar. In de volgende uitgave van Elite leest u over preventieve maatregelen.
Christine Stöcker-Gamigliano
In een praktijkstudie naar verschillende behandelingen tegen Mortellaro bleek dat koeien die voor het eerst met Mortellaro in aanraking komen het best behandeld kunnen worden met koper- en zinkchelaat. Bij chronische wonden is Novaderma aanbevolen.
Mortellaro is in iedere veestapel zonder antibiotica beheersbaar. De ziekte van het bedrijf verbannen is vandaag de dag echter nog niet haalbaar.
Het doel is het aantal nieuwe infecties verlagen en de ernst van Mortellaro-infecties te verkleinen (M1) of deze in de rusttoestand (M4) te houden.
Acute nieuwe infecties laten zich goed behandelen met Repiderma, chronische leasies met Novaderma-zalf, beide met een zwachtel.
Acute leasies moeten al bij de pinken worden behandeld.
