Koeien die lang liggen geven meer melk. Jarenlang stuitten specialisten op het gebied van koecomfort weer op de samenhang tussen ligtijd en productie. Toch blijkt dat niet zo te zijn, vertelde Nigel Cook op ADSA-conferentie in Cincinati (Ohio, VS).
Langer liggen is meer melk, telkens weer las je deze uitspraak terug aan de hand van onderzoeken en literatuur- en datastudies. 11 uur minstens en 12 uur of zelfs 14 is beter. Nu lijkt het zo te zijn dat deze uitspraak tot de mythes behoord. “Lang liggen resulteert definitief niet in meer melkproductie”, verkondigde Nigel Cook.
Volgens Cook, die als dierenarts is verbonden aan de universiteit van Wisconsin, zijn er geen aanwijzingen waaruit blijkt dat langer dan 11 uur per dag liggen resulteert in een betere diergezondheid of in meer melkproductie. Uit geen van de studies dier daarnaar in de laatste jaren zijn uitgevoerd is verband gebleken. Wat wel bleek uit de studie, is dat koeien met zeer hoge producties in vergelijking met minder hoogproductieve koeien helemaal niet zo lang liggen.
Koe warmt op tijdens liggen
Dat hoogproductieve koeien minder liggen is eenvoudig verklaarbaar: des te meer melk een koe produceert, des te meer warmte ze ook produceert. Hoogproductieve koeien moeten hun warmte zo snel mogelijk kwijt om oververhitting te voorkomen. Liggend kan de koe echter minder warmte afgeven dan staand. Liggend warmt de koe op.
Interessant is dat het aantal ligfasen van hoogproductieve koeien niet verandert bij hoge omgevingstemperaturen. Wel zijn de ligfasen dan korter. Als hittestress heerst (verhoging van de THI van 68 tot 79) liggen deze koeien in totaal drieënhalf uur minder. Daarom moet met ventilatoren worden gezorgd voor een constante luchtverplaatsing van één tot twee meter per seconde boven de ligplaatsen. Net zo belangrijk is vocht en schadelijke gassen uit de stal afvoeren. Het doel hierbij moet zijn 40 tot 50 luchtverversingen per uur en 2.250 kuub lucht per koe. Bij lang aanhoudende hittestress, kan worden getest of waterverneveling bijdraagt aan temperatuurverlaging.
Lang liggen = zieke koe
Langer liggen duidt vaak op een (klauw)aandoening. Zieke koeien blijven langer liggen als ze eenmaal liggen. Daardoor neemt de totale ligduur toe. Vooral koeien die slecht op de been zijn liggen langer, een half uur tot uur per dag meer afhankelijk van de toestand van de vloer. Ook een zeer korte ligtijd moet worden gezien als een signaal voor een ziekte. Daarom gaan bijvoorbeeld kreupele koeien vanwege pijn in de klauwen of benen überhaupt niet liggen. Ze blijven liever staan, vaak met enkel de voorklauwen in de box.
Hoeveel uur een gezonde koe per dag in de box zou moeten liggen is niet zo makkelijk te zeggen. Volgens Cook wordt de ligduur vooral bepaald door het strooisel in de box en de verzorging ervan. In studies werden bij waterbedden de kortste ligtijden waargenomen, op beton en synthetische comfortmatrassen lagen de koeien iets langer. Op zand lagen koeien het langst.
Andere factoren die de dagelijkse ligduur beïnvloeden, zijn de stalinrichting, het stalklimaat, de bezetting alsook hoeveel tijd koeien overhouden om te liggen. Optimaal is als koeien voor het melken (naar de melkstal, melkbeurt en teruglopen) minder dan drie uur per dag onderweg zijn.
12 uur liggen is voldoende
Een gezonde, hoogproductieve melkkoe zou per dag 11,5 tot maximaal 12,5 uur moeten liggen in de box. Een ligtijd per keer dat de koe in de box gaat liggen van 1,2 uur schijnt genoeg te zijn. Binnen 24 uur moet een koe dan negen tot tien keer gaan liggen. Alleen met een comfortabele diepstrooiselbox en een stalafdeling zonder overbezetting is dat haalbaar. Bovendien moet dan in de boxen een goed microklimaat heersen en mag de koe niet langer dan drie uur onderweg zijn voor de melking.
Tekst: Gregor Veauthier – Foto: Nigel Cook
