In hoeverre de ziekte van Mortellaro een probleem vormt in een koppel is snel en makkelijk af te lezen in de melkstal.
Een exacte diagnose bij een individuele koe kan echter alleen in de klauwverzorgingsbox worden gesteld. Wetenschappers uit de VS en Canada onderzochten hoe nauwkeurig de Mortellaro-laesie aan de achterklauwen is te herkennen en te beoordelen in een visgraatmelkstal, zij-aan-zijmelkstal, carrousel, aan het voerhek of in de terugloopgang. Als referentie diende de aansluitende beoordeling van elke koe in een klauwverzorgingsbox. Deze controlebeoordeling gold als gouden standaard, omdat dit de nauwkeurigst mogelijke inspectie van de klauwen was. In de studie werden de scores en bevindingen van 552 melkkoeien meegenomen. De koeien kwamen van 17 melkveebedrijven.
Het scoren van ongereinigde klauwen werd gedaan met behulp van een zaklamp. De laesies werden beoordeeld door telkens dezelfde vakkundige persoon, volgens het scoresysteem van de vijf Mortellaro-stadia. Er werd enkel ‘wel Mortellaro’ (M0 of M1) of ‘geen Mortellaro’ (M2 (acuut) tot M4.1 (chronisch)) gescoord.
Resultaten: de beoordelingen in de klauwverzorgingsbox gaven aan dat 44 procent van de achter klauwen was getroffen door Mortellaro. M1-stadium:
11 procent, M2: 5 procent, M3: 2 procent, M4: 10 procent, M4.1: 16 procent.
- Op de verschillende plaatsen in de (melk)stal werden minder Mortellaro-gevallen herkend dan in de klauwverzorgingsbox: in de melkstal werd 28 procent als ‘wel Mortellaro’ beoordeeld, staand aan het voerhek 22 procent.
- Het melkstaltype had geen invloed op de herkenning van Mortellaro.
- Factoren van betekenis voor de nauwkeurigheid van de beoordeling zijn volgens de wetenschappers de afstand tussen de beoordelende persoon en de klauw (30 centimeter tot 2 meter), de bewegingsmogelijkheden van de koe, de hoeveelheid licht, de grootte van de laesies en de mate van de vervuiling van de klauw.
De sensitiviteit, dus het aantal zieke klauwen dat ook als zieke klauw herkend werd, lag bij beoordeling elders dan in de klauwverzorgingsbox onder 70 procent. De specificiteit, dus gezonde klauwen die ook als gezonde klauw herkend werden, lag op meer dan 93 procent.
In de melkstal: ziek of gezond
Hoe eerder de ziekte van Mortellaro bij een koe wordt herkend, des te sneller kan met de eerste behandeling met tetracyclinehoudende blauwspray worden begonnen en kan het middel de ontwikkeling van de infectie indammen. Arbeidstechnisch is het scoren van de achterbenen op Mortellaro in de melkstal prima in de routine van een melkveebedrijf te integreren. Dierenarts Dr. Marina Volland van de kliniek voor hoefdieren aan de Vrije Universiteit van Berlijn onderzocht hoe nauwkeurig Mortellaro in de melkstal gescoord kan worden. De ongereinigde klauwen werden zonder extra hulpmiddelen gescoord. In haar studie werden op een groot melkveebedrijf in Brandenburg met 400 melkgevende koeien in twee opeenvolgende melkingen 822 onderbenen gescoord in een buitenmelker. De methode die daarvoor werd gebruikt was een vereenvoudigde variant van de scoremethodiek van assistent-professor Dorte Döpfer van de universiteit Wisconsin (VS) (M0 = geen Mortellaro, M2 = acuut stadium, M4 = chronische vorm). Vijf onderzoekers met uiteenlopende ervaring op het gebied van het beoordelen van klauwen, scoorden de klauwen. De zo verzamelde data werden vergeleken met de scores uit de klauwverzorgingsbox (gouden standaard).
Resultaat: Met deze eenvoudige methode slaagden de onderzoekers erin zonder gebruik van hulpmiddelen of vooraf reinigen van de klauwen driekwart van alle Mortellaro-laesies te vinden. Het classificeren van de ontstekingen in acuut en chronisch stadium verliep in de melkstal relatief onnauwkeurig en is daarom voor de praktijk geen aanbevelenswaardige werkwijze. Volland et al., 2018
Samenvatting: hoewel in de melkstal en aan het voerhek de meest betrouwbare plekken bleken om Mortellaro-laesies te herkennen, zijn deze plekken niet betrouwbaar genoeg om een even goede klauwinspectie te kunnen doen als in de klauwverzorgingsbox. Om een acute Mortellaro-laesie (M2) met zekerheid te herkennen (en te behandelen) moet het dier in de klauwverzorgingsbox worden beoordeeld.
Op basis van de gevonden positieve en negatieve voorspellende waarden zien de wetenschappers het scoren van Mortellaro in de melkstal toch als een goede mogelijkheid om koeien die behandeld moeten worden te vinden in koppels met een hoge Mortellaro-prevalentie (meer dan 25 procent). Regelmatige koppelscore voor Mortellaro past goed binnen de routinematige werkzaamheden op een melkveebedrijf en levert regelmatig informatie op over de klauwgezondheidstatus van de veestapel.
Vanwege de onnauwkeurigheid het beoordelen op verschillende plaatsen in de stal, moeten koeien ook regelmatig in de klauwverzorgingsbox worden gecontroleerd. Alleen als de klauw schoon is en met voldoende licht van alle kanten bekeken kan worden, is de diagnose eenduidig. Koeien die in de klauwverzorgingsbox als acuut, twijfelachtig of nieuw-besmet beoordeeld worden, moeten later opnieuw beoordeeld worden en een behandeling ondergaan die hoort bij het stadium.
Een twijfelachtige Mortellaro-status is ook een relevante diagnose, buiten de verzorgingsbox is het namelijk niet mogelijk de tussenklauwspleet te beoordelen op Mortellaro. Andere studies stellen dat 5 ot 10 procent van de Mortellaro-laesies in de tussenklauwspleet begint.
Regelmatige koppelscore op Mortellaro maakt het mogelijk na te gaan hoe effectief preventieve maatregelen tegen Mortellaro zijn – denk aan schone vloeren, klauwenbad, individuele behandelingen et cetera.
Cramer et al., 2017
