Dagelijks worden groepen koeien van A naar B gedreven: voor de melkbeurt van de stal naar de melkstal, voor verplaatsingen, bij binnenhalen vanuit de wei et cetera. Koeien lopen van nature langzamer dan mensen. Ze schrikken, eenmaal onderweg regelmatig ergens voor terug. Begrijpelijk dus, dat de veedrijver vaak zijn of haar geduld verliest en ‘druk’ begint uit te oefenen. Daarbij is echter voorzichtigheid geboden: Het leidt niet alleen tot stress bij de koeien, maar is ook nog een risicofactor voor kreupelheid.
Koeien laten het duidelijk zien
Hoe kan de veedrijver herkennen dat hij of zij teveel druk op de dieren zet? Een dierenarts heeft een studie gedaan met videobeelden van 95 Nieuw-Zeelandse melkveebedrijven (looproutes en wachtruimte) en zo een beslisboom uitgewerkt die aangeeft of de koeien ontspannen of opgejaagd zijn. De resultaten van de studie zijn één op één te kopiëren naar koeien in ligboxenstallen.
Deze wachtruimte is te krap, de koeien heffen hun kop tot boven de rug van andere koeien.
Signaal 1: Teveel druk op de looproutes
- Koeien in het eind van de colonne gaan dringen, in plaats van in een lijn achter elkaar te lopen.
- Koeien stoten andere koeien aan waar ze naast lopen.
- Koeien willen keren om te vluchten voor dominantere dieren.
- Koeien heffen hun kop tot boven de rug van andere koeien.
In deze situatie zet de drijver teveel druk, de koeien achteraan dringen en veel koeien hebben hun kop boven de rug van een andere koe.
Een niet gestresste koppel laat bij drijven de volgende signalen zien:
- De koeien hebben hun kop laag om de volgende stap goed te kunnen zetten.
- Koeien lopen in rijen achter elkaar
- De koeien positioneren hun achtervoeten op nagenoeg dezelfde positie als voorvoeten
- Koeien in het einde van de colonne dringen niet en stoten niet zijdelings andere koeien aan
Signaal 2: Teveel druk in de wachtruimte
- Koeien herkauwen niet terwijl ze wachten.
- Koeien kijken in de richting van het (elektrische) opdrijfhek en staan ‘verkeerd om’.
- Koeien heffen hun kop tot boven de rug van andere koeien.
- Koeien bewegen zich niet in een rechte lijn richting de melkstalingang.
Wel ontspannen koeien wachten als volgt op de melkbeurt:
- Alle koeien staan met de kop laag in de wachtruimte.
- Een groot deel van de koeien herkauwt.
- Koeien bewegen zich in duidelijke herkenbare rijen richting de melkstal.
- Tips om de druk te verlagen
Op de looproutes moet het voor de koeien die gedreven worden mogelijk zijn hun eigen tempo te lopen. Als ze vijf meter afstand tot hun voorgangster houden (bij gemotoriseerd drijven, bij lopend drijven iets minder) is dat een signaal voor lopen in eigen tempo. Je kunt tegen de koeien praten, maar niet schreeuwen of fluiten, om ze in beweging te houden.
Deze koeien lopen ontspannen: de kop laag zodat ze kunnen zien waar ze hun volgende stap zetten.
Ontspannen koeien lopen in rijen.
Een koe die ontspannen loopt zet haar achtervoet op nagenoeg dezelfde plek neer als waar ze haar voorvoet neerzet.
Voor de wachtruimte gelden de volgende aanbevelingen:
- Voldoende ruimte voorhanden: bij een gemiddeld gewicht van 650 kg twee vierkante meter per koe.
- Voldoende tijd gunnen: het elektrische opdrijfhek pas inschakelen 20 minuten nadat de laatste koe de wachtruimte is binnengekomen, de snelheid van het opdrijfhek beperken tot een meter per keer, als twee productiegroepen de wachtruimte delen die door een bewegend hek wordt gescheiden, mag dit hek niet met meer dan zes meter per minuut (rechthoekige wachtruimte) voortbewegen. In een ronde wachtruimte mag het hek met maximaal 12 meter per minuut voortbewegen.
- Melkers blijven in de melkput en halen geen koeien op. Alleen de laatste koeien mogen worden opgehaald.
Koeien die moeten dringen in de wachtruimte draaien zich om, zodat ze naar het opdrijfhek in plaats van naar voren kijken.
Deze koeien staan in de wachtruimte met hun kop hoog. Er is geen rijvorming herkenbaar in de wachtruimte.
De koeien staan duidelijk in rijen in de wachtruimte. Hier is wel voldoende ruimte.
Meer tips voor minder stress in de stal lees je in de adviseursblog ‘ontspannen van A naar B’ van Anita Wendt uit Elite-editie 2 van 2020 en op de website van mede-auteur Neil Chesterton
Christine Stöcker-Gamigliano in samenwerking met Neil Chesterton – Foto’s: Neil Chesterton
