Mest en strooisel aan de uiers en spenen verhogen niet alleen het risico op mastitis, maar zijn ook tijdvreters tijdens met melken. Een uierhygiënescore 1, zoals op de foto, is altijd het doel. Dan kunnen melkers en melkrobots het voorreinigen af met minimaal benodigde tijd. Tips voor een betere uierhygiëne.
Des te vuiler de spenen zijn, des te langer het voorreinigen duurt en daarmee het melken, of dit nu in de melkstal of in de melkrobot is. Vuile spenen en uiers mogen echter geen oponthoud tijdens het melken veroorzaken. Met eenvoudige matregelen is de reinheid van de uiers te verbeteren en dat heeft ook nog een positieve invloed op de diergezondheid en het dierwelzijn, wat zich altijd terugbetaalt.
Wanneer is een uier schoon? Twee tot tien procent van het uier- en speenoppervlak is zichtbaar vervuild. Dat staat gelijk aan uierhygiënescore 1 tot 2 (zie foto’s). Op dagelijkse basis moet meer dan 90 procent van de koeien score 1 tot 2 halen.
Hoe helpen schone uiers in de dagelijkse melkroutine? Bij schone uiers kan de melker droog voorreinigen en voormelken in 12 tot 18 seconden met een tevredenstellend resultaat. Moet een voordip worden aangebracht en afgenomen, dan komt de voorbehandeltijd bij schone uiers op 24 tot 32 seconde.
Ook in melkrobots maken schone uiers het mogelijk speenreinigingstijd tot het technische minimum te laten dalen. Vanaf een bepaalde mate van bevuiling, (10 tot 30 procent van het speenoppervlak zichtbaar vuil, score 3) zijn melkrobots niet in staat, ook niet bij een ingestelde maximale voorreinigingstijd, de spenen naar behoren te reinigen.
Let op, stimulatie: Systematisch reinigen van de spenen bevordert de stimulatie van de melkstroom zeer goed. Bij schone uiers is dit dus ook zeer aanbevelenswaardig. Zonder voorreiniging is minstens tien seconden voormelken nodig als stimulatie. Nog beter is twee tot drie stralen melk.
En: Ook als snel kan worden voorbehandeld zijn 60 seconden (bij tweemaal daags melken) nodig tussen de eerste aanraking van de uier en het aansluiten (90 seconden bij driemaal daags melken).
Stalhygiëne heeft grote invloed
Schone, droge loop- en ligoppervlakken zorgen voor schone uiers. Wat daarvoor nodig is, geschikt en ruim voldoende strooisel, twee tot drie keer per dag mest en nat strooisel uit de boxen krabben, bijstrooien, wordt met een goede uierhygiëne en –gezondheid beloond alsook met kortere melktijden.
Tijdens het liggen raken de koeien met hun uier hun achterbenen en klauwen. Dat verklaart het grote belang van stalhygiëne.
Hoe goed de breedte en lengte van de ligboxen is afgestemd op de grootte van de koeien, beïnvloedt ook aanzienlijk de reinheid van de uiers. Liggen koeien scheef en kunnen ze maar moeizaam opstaan, dan belandt meer mest en urine in het ligoppervlak. Helemaal te voorkomen zijn mesthopen in het ligoppervlak niet, nooit zijn alle koeien in een veestapel immers even groot.
In 15 procent van de ligboxen een mesthoop wordt als onvermijdbaar gezien. Twee- tot driemaal per dag de ligboxbedden bijhouden is derhalve niet overdreven.
Mesthopen in 15 procent van de boxen wordt als onvermijdbaar gezien, ligboxen zijn immers niet voor alle koeien in een veestapel juist af te stellen.
Met welke frequentie mestschuiven of mestrobots moeten schuiven, is afhankelijk van de bezetting (meer koeien, meer mest) en de te schuiven lengte. Als richtlijn voor een goede uierhygiëne geldt dichte vloeren elke twee uur schuiven en roostervloeren minstens elke zes uur.
Uierbeharing verwijderen
Behaarde uiers zijn vaker vuil. Uierbeharing regelmatig verwijderen met het scheerapparaat of een uierbrander (bij de lactatiestart, daarna elke acht weken) draagt bij aan schone uiers.
Het regelmatig wegbranden van de uierharen met koude vlammen verbetert de reinheid van de uiers en spenen en maakt het melken makkelijker.
Als je op de volgende aspecten let, is het wegbranden van de uierbeharing, wat veel sneller gaat dan scheren, daadwerkelijk ongevaarlijk:
- Alleen speciale uierbranders gebruiken. Deze hebben een koude vlam, die al bewegend niet onaangenaam voelt op de huid.
- Als voor de eerste keer gebrand wordt, moeten de uiers en binnenzijden van de achterbenen eerst voorgeschoren worden, om te voorkomen dat haar en vuil kunnen gaan gloeien.
- De vlam moet in een vloeiende beweging onder de uier heen en weer bewogen worden, niet langer dan één tot twee seconden.
- Niet kort na de behandeling met pour-on-middelen: (oor bijvoorbeeld ontworming of insectenbestrijding) uierbeharing wegbranden. Deze producten werken over het gehele lichaam en kunnen brandbaar zijn.
Het kort houden van de staartpluim is voor de uierhygiëne niet perse nodig, mits rantsoen en gezondheid passen (geen dunne mest) en de loopoppervlakken schoon zijn. Voor melkrobots is de speenherkenning echter makkelijker zonder staartpluim en het maakt het werk voor de melkers in zij-aan-zij-melkstallen duidelijk makkelijker en hygiënischer (lange staartkwasten vegen vaak over de handen van de melker).
Speenreiniging in de melkstal
Predips kunnen de kwaliteit van de speenreiniging in melkstallen verbeteren, als de melkers ze op de juiste manier gebruiken. De uier op de foto onder heeft een uier hygiëne score van 2.
In melkstallen heeft het gebruik van predips zich als positief voor de uierhygiëne bewezen. Ze kunnen echter alleen goed reinigen en desinfecteren als ze grondig worden aangebracht en worden afgenomen na voldoende inwerking (minstens 30 seconden).
Doel: Na de voorbehandeling is op maximaal vijf procent van de speenpunten nog een kleine hoeveelheid vuilresten te vinden.
Speenreiniging in melkrobots
Niet alleen de uierhygiëne zelf beïnvloedt de gezondheid van de uiers, maar een niet-onderhouden, vuile reinigingsunit in de robot kan uierinfecties veroorzaken.
Alleen wat schoon is, kan schoonmaken. De speenreinigingsunit moet dagelijks schoon gehouden en onderhouden worden, zodat uierhygiëne en gezondheid gewaarborgd blijven.
Controlepunten:
- Reinigingsborstels moeten altijd tussentijds gedesinfecteerd worden (concentratie en sproeibeeld controleren).
- Restvloeistof borstels moet worden geloosd. (Afstrijkpositie controleren.)
- Borstels wisselen na 30.000 melkingen.
- Watertemperatuur de in voorbehandelbeker controleren.
- De volledige melkarm, ook de onderkant, dagelijks reinigen (in pausepositie).
Tekst: Katrin Berkemeier – Foto’s: Robert Dylka, Katrin Berkemeier, Birte Ostermann-Palz
