In het afkalfhok wordt de basis voor een goede diergezondheid van zowel het kalf als de koe gelegd. Enige tips waar op gelet kan worden.
Op het moment van afkalven is het immuunsysteem van de koe verzwakt en het geboortekanaal geopend. Ziekteverwekkers hebben hierdoor vrij spel. Niet zelden treden er na de geboorte problemen op. Denk hierbij aan bijvoorbeeld baarmoederontsteking. Mogelijke effecten zijn lagere melkproductie en verminderde vruchtbaarheidsprestaties in de volgende lactatie. Daarom is hygi ë ne in de afkalfbox belangrijk.
De afkalfbox moet optimaal koecomfort bieden: hij moet voldoende groot zijn, veel licht en frisse lucht bevatten, een schoon, droog en stroef oppervlak hebben en een constante toegang tot voer en water bieden. Ideaal is als er een plek is waar koeien zich terug kunnen trekken. In een onderzoek door de universiteit van British Columbia kwam naar voren dat tweederde van de koeien, als deze plek beschikbaar is, zich graag afzonderen tijdens het afkalven.
Alleen of in groepen?
Een stressvrije omgeving is zowel voor het verloop van de geboorte, als voor de voeropname rond het afkalven belangrijk. Als koeien apart staan tijdens het afkalven, is het belangrijk dat zij zicht hebben op de rest van het koppel. Hierdoor voorkom je stress door isolatie. De hygiëne van individuele afkalfboxen ten opzichte van groepsafkalving is alleen beter als het consequent na elke afkalving gereinigd en gedesinfecteerd wordt. “Anders is individueel afkalven niet beter dan een goed beheerde groepsbox”, zegt Sybille Möcklinghoff-Wicke.
Uit kosten-, management- en plaatsoverweging is er in de praktijk vaak een groepsafkalfhok aanwezig. Daarbij moet de samenstelling van de groep zoveel mogelijk gelijk blijven om rangordestress te voorkomen. In de tijd tussen het verlaten van de oude groep en het aantreden van de nieuwe, kan de box worden uitgemest, gereinigd en gedesinfecteerd.
Hygiëne
Belangrijk is dat alleen volledig hygiënisch strooisel wordt gebruikt. In het algemeen geldt onafhankelijk van het strooisel: strooi vaak in, mest vaak uit, reinig en desinfecteer regelmatig. Toch is dit vaak door de bouw van de stal (bijvoorbeeld als er geen afvoer voor vuil water aanwezig is) of uit managementoverwegingen (bijvoorbeeld bij groepsafkalving) niet mogelijk. Afhankelijk van hoeveel koeien het hok gebruiken, is het verstandig om een keer in het half jaar een grondige reiniging te plannen. Daarvoor geldt: uitmesten, reinigen, drogen, desinfecteren. Let hierbij op de inwerktijd van middelen.
Zorg voor waterafvoer in afkalfbox
Bij nieuwbouw wordt in de afkalfstal bij voorkeur een vuilwaterafvoer geïnstalleerd. Hierdoor is het mogelijk om te reinigen en desinfecteren na het uitmesten, waardoor de bacteriedruk in de afkalfstal significant kan afnemen. Bovendien stroomt de urine weg, waardoor het strooisel langer droog blijft.
Een gladde vloer na het uitmesten?
Het gebruikte strooisel heeft invloed op de tijd dat koeien blijven liggen. Tijdens het afkalven staan de dieren vaak op en gaan ze weer liggen. Om dit gedrag mogelijk te maken, moet de ondergrond comfortabel zijn: zacht en stroef met een goede absorptie. Als koeien konden kiezen, gaven ze de voorkeur aan zand, boven strooisel en rubbermatten.
Het meest gebruikte instrooimiddel is stro. De afkalfruimte moet minstens elke twee weken uitgemest worden en dagelijks opnieuw worden ingestrooid. Stro is een organisch materiaal, bacteriën kunnen zich daarom snel vermeerderen. Bij vaak uitmesten wordt het risico op uitglijden van de koeien vergroot. Om dit tegen te gaan is het aan te bevelen om de grond op te ruwen of om een onderlaag met zand te creëren die dan wordt ingestrooid met stro.
Zand biedt de dieren een zachte en droge ligplek en een stevige ondergrond. Pathogene ziekteverwekkers vermeerderen zich langzamer in anorganisch materiaal dan bijvoorbeeld in stro. Een nadeel is dat zand bij het afkalven aan de vochtige schede van de koe kan blijven plakken. Bacteriën kunnen zo via de geopende geboortegang de baarmoeder binnendringen. Hetzelfde geldt voor de navel van het kalf. Ook bij zaagsel komt dit probleem voor.
De afkalfbox kan met rubberen matten bekleed worden. Deze worden met een minimale hoeveelheid stro of zaagsel ingestrooid. Om de koeien een goed ligcomfort te kunnen bieden, is een zachte, dikke rubberen mat zinvol. Het is belangrijk dat de matten niet als puzzelstukken in elkaar gelegd hoeven te worden. De naden zijn namelijk moeilijk te reinigen. Het nadeel van rubbermatten is dat ze met weinig strooisel snel glad worden. Uiteindelijk moet elk bedrijf het afkalfsysteem vinden dat bij de bedrijfsvoering past. Het moet voldoen aan de wensen van de koe, het kalf en de mens. De hygiëne moet daarbij echter altijd op de eerste plek staan.
Tekst: Wiebke Simon in samenwerking met Sybille Möcklinghoff-Wicke, Innovatieteam Melk, Hessen (D) Foto: Birte Ostermann-Palz
