Dierenarts Dr. Janna Mügge beantwoordt twaalf vragen over voorbehandelen en reinigen, melktijd, afname en hygiëne in de melkstal.
Waaraan kan ik herkennen of het melken niet te lang duurt?
Een doorgang van koeien aan één kant van de melkstal moet 12 tot 15 minuten duren. Dat betekent dus vier tot vijf doorgangen per uur. In een carrousel zou je zes doorgangen per uur moeten kunnen halen. Duurt het melken langer, dan kan dat aan de koeien (langzaam melkende koeien) liggen of aan de voorbereidende werkzaamheden zoals het ophalen van koeien. Uitsluitsel hierover bieden de data over de melkduur uit de software van de melkinstallatie en beelden van een timelapsecamera gedurende 24 uur die de zwakke punten in de routine zichtbaar maakt.
Hoelang moet ik wachten met aansluiten van het melkstel?
Tussen de eerste aanraking van de uier en het aansluiten van het melkstel moet bij tweemaal daags melken minstens 60 seconden zitten, bij driemaal daags melken 90 seconden. Na 120 seconden neemt de oxytocineprikkel weer af en begint de melkstroom op te drogen. Een te lange of te korte tijd tussen eerste aanraking en aansluiten leidt tot blind melken. Dat belast de spenen onnodig en leidt tot een langere melkduur.
Eerst voorbehandelen of eerst de uier reinigen?
De werkvolgorde bij het melken: in ieder geval eerst voormelken, daarna de spenen drogen en reinigen. Dus niet eerst reinigen en dan voormelken. Als wordt voorgedipt, kan dit of voor of na het voormelken worden gedaan.
Is gebruiken van een automatische speenreiniger zinnig?
Automatische reinigingssystemen, zoals een Teat Scrubber, nemen het reinigen van de spenen voor rekening, maar niet de voorgeschreven beoordeling van de voorgestraalde melk op vlokken. De kiemreductie met zo’n reinigingsysteem is zeer goed en de stimulatietijd is vast ingesteld. Daardoor houden melkers altijd dezelfde routine aan, ook als ze meerdere uren melken. Waar je met zo’n reiniger op moet letten is dat er na de reiniging veel restvocht op de speen achterblijft wat kan leiden tot afvallende melkstellen.
Heeft automatische stimulatie voordelen?
Het gebruik van automatische voorstimulatie door het melkstel is zinvol als in de melkroutine de stimulatie door het voormelken (minstens 15 seconden) en het interval tussen stimulatie en aansluiten (60 tot 90 seconden tussen eerste aanraking en aansluiten) niet aangehouden kunnen worden. Bovendien kan het interessant zijn om de totale melktijd te verkorten (voormelken en aansluiten zonder wachttijd).
Waarom moet ik melkhandschoenen dragen?
Draag bij melken wegwerphandschoenen en houd je onderarmen schoon. Reinig de handschoenen tussendoor met water en eventueel met desinfectiemiddel. Blote handen bevatten poriën en groeven waarin kiemen zich goed kunnen nestelen.
Uiers met doeken of papier reinigen?
In het algemeen geldt: minstens één schone doek per koe. Wegwerppapier is met het oog op hygiëne zeer goed, maat stuit op grenzen bij zeer vuile uiers. In dat geval zijn lichtvochtige doeken beter en nog beter in combinatie met voordippen. Bij gebruik van wasbare uierdoeken moet je zorgen dat de hygiëne gewaarborgd is. Was ze altijd op 90 graden, gebruik hygiënewasmiddel, reinig de wasmachine eenmaal per maand met wasmachinereiniger en test de uierdoeken regelmatig op kiemen door bacteriologisch onderzoek.
In welke gevallen is voordippen nuttig?
Het scoren van de spenen op hygiëne is een hulpmiddel om te beoordelen of voordippen nodig is. 80 procent van de speenkoppen moet schoon zijn (score 1). Voor voordippen moet een toegelaten voordip (op chloor- of jodiumbasis) met schuimende werking worden gebruikt. Om ervoor te zorgen dat de antibacteriële werking van voordip functioneert, moet deze minstens 30 seconden inwerken.
Is tussentijdse desinfectie aanbevolen?
Tussentijds desinfecteren van de melkstellen helpt bij de bestrijding van koegeassocieerde verwekkers ( S. aureus , Sc. agalactiae , mycoplasma) die tijdens het melken via het melkstel overgedragen worden. Tussentijds desinfecteren is ook nuttig bij een hoge prevalentie van omgevingsgeassocieerde kiemen gezien deze zich ook via het melkproces kunnen verspreiden. Perazijnzuur in een concentratie van 1.200 ppm (inwerktijd 60 seconden) werkt zeer snel en heeft het voordeel dat de oplossing snel in niet-toxische bestanddelen uit elkaar valt. Bij handmatige tussendesinfectie kan de emmermethode worden toegepast of er kan gebruik worden gemaakt van een nozzle in de melkbeker. Bij de dompelmethode moet erop gelet worden dat de oplossing in de emmer regelmatig ververst wordt omdat een vervuilde oplossing leidt tot verspreiding van ziekteverwekkers en niet tot indammen van de verspreiding. Let wel op: contact van de huid met onverdund perazijnzuur kan leiden tot zuurbrandwonden.
Moet ik oxytocine gebruiken voor taaie koeien?
Koeien raken gewend aan het regelmatig spuiten van oxytocine. De receptoren aan de spiercellen van de melkklieren wennen eraan en hebben steeds hogere doses nodig om de melk te laten schieten. Het wordt dus een vicieuze cirkel. Wordt veel oxytocine gebruikt tijdens het melken, dan moet ook onderzoek worden gedaan naar de oorzaken waardoor de koeien de melk niet laten schieten.
Hoe hoog moet de drempelwaarde voor afname worden ingesteld?
De afnamedrempel moet niet te laag worden ingesteld. Te sterk uitmelken belast de spenen te veel en verslechtert de speenconditie en uiergezondheid. Hogere afnamedrempels verkorten de melkduur en hebben geen nadelig effect op de melkproductie. Tegenwoordig wordt aanbevolen de afnamedrempel in te stellen tussen 400 en 800 gram per minuut. Een basisvoorwaarde voor stapsgewijs verhogen van de afnamedrempel is een perfecte melkroutine met stabiele melkstroomcurve. Dan vloeit er in de laatste fase van de melking zo min mogelijk melk, waardoor deze fase korter is.
Is doormeten van de melkinstallatie tijdens het melken aan te bevelen?
Bij problemen met de speenconditie en verdenking van verspreiding van ziekteverwekkers via de melkinstallatie, is controle ervan zeker raadzaam. Een natte meting, dus tijdens de melking, is dan altijd aan te bevelen om de oorzaken te vinden. Extra is een meting met een Lacto Recorder om de curve van de melkstroom in beeld te krijgen mogelijk, alsook een controle van de reiniging.
Tekst: Marion Weerda
