Het bijvullen en bijhouden van de ligboxen op bedrijven met melkrobots is lastiger, omdat de boxen continu bezet zijn. Enkele managementtips voor een efficiënte verzorging van de ligboxen.
Anders dan bij conventioneel melken, worden de melkkoeien op bedrijven met automatische melksystemen niet allemaal tegelijk en minstens tweemaal per dag naar de melkstal gedreven. Daardoor zijn de ligboxen continu voor een deel bezet. Het bijvullen, uitkrabben en vlakken van de ligboxen kan niet aan een stuk door binnen het tijdvenster van de melkingen. Als het management er niet op is afgestemd, kosten deze werkzaamheden veel tijd en verstoren ze ook nog de stalrust. De boxen dan maar minder vaak verzorgen is geen optie: juist op AMS-bedrijven zijn schone koeien belangrijk. De kiemdruk is er hoger doordat veel dieren in dezelfde box worden gemolken. Als dieren sterk vervuild zijn, is de reinigingscapaciteit van de robot niet afdoende. Daarbij komt nog dat de speenkanalen vaak langer geopend zijn, doordat de koeien meestal vaker gemolken worden. Het risico dat koeien in de melkbox met omgevingskiemen geïnfecteerd raken, is daardoor hoger. De eerste fout die je kunt maken is daarom tijd besparen op het onderhoud van de ligboxen ten koste van het ligcomfort en de uiergezondheid. Minimaal eenmaal per dag de ligboxen schoonmaken, bijstrooien en vlak harken moet daarom een vast onderdeel van de dagelijkse routine zijn. Alle dieren eenmaal per dag opdrijven, zorgt niet alleen voor ruimte om snel te werken, maar houdt ook het koppel in beweging. Hoe kun je het ligboxonderhoud efficiënt in de dagelijkse routine integreren?
Het ritme van de koe kennen
Melkveehouders en/of dierverzorgers kennen vaak het ritme van de koeien in de stal. Op bepaalde tijden van de dag liggen meer dieren, op een ander tijdstip gaan veel dieren richting voerhek. Dit ritme kan worden gebruikt om het ligboxonderhoud te plannen. De analyse van activiteitsdata en het AMS-gebruik gedurende de dag leveren passende informatie. Een goed moment om de ligboxen te doen, kan bijvoorbeeld rond voertijd zijn. Als vers voer wordt uitgedoseerd, is de stalrust immers toch al verstoord. Het verse voer lokt de dieren uit de ligboxen. Dat is het moment om de nog liggende koeien uit de ligboxen te drijven en de routinematige werkzaamheden aan de ligboxen te doen.
Tip : ligboxverzorging elke dag op dezelfde tijd doen. De dieren wennen aan het ritme en komen bij een vertrouwde routine sneller in de benen.
Koeien houden van eentonige, telkens terugkerende dagritmes. Dieren die liever blijven liggen, gaan anderhalve minuut na het opstaan alweer liggen. De rest van de dag, dus buiten dit ene moment, kunnen boxen worden bijgehouden als ze vrij zijn. Daarvoor is het handig als boxkrabbers en harken altijd voor het grijpen liggen op plekken waar je de roosters opstapt. Bij elke ronde tussen de koeien door, kunnen dan lege boxen worden uitgekrabd of gevlakt.
De ‘loop’ van de stal benutten
Het opdrijven van koeien kan goed gecombineerd worden met andere werkzaamheden die in het koppel moeten gebeuren. Consequent geplande werkvolgordes verbeteren de tijdsbenutting.
Tip: een lijst met dagelijkse, wekelijkse en maandelijkse vaste routineklussen maken, en de werkzaamheden die onrust in de stal veroorzaken gelijktijdig uitvoeren. Zoals:
- Controle van de dieren en gezondheidscontroles: het opdrijven van de koeien voor de ligboxverzorging benutten om ook te letten op lichaamsconditie, kreupelheden, uitscheiding, tocht en andere onregelmatigheden.
- Klauwenbad: worden alle koeien wekelijks door een klauwenbad gedreven, dan kan dat moment gebruikt worden voor het bijvullen van de ligboxen.
- Opdrijven van ophaalkoeien: het naar de robot brengen van ophaalkoeien kan prima met het schoonmaken van vrije ligboxen worden gecombineerd.
Doorlopend vuile ligboxen?
Het eenmaal per dag opdrijven van alle dieren voor routinematig uitkrabben en vlakken van de ligbedden en daarnaast vrije boxen verzorgen tijdens andere werkzaamheden op de roosters, zou qua onderhoud voldoende moeten zijn voor schone koeien. Worden de boxen desalniettemin snel vuil, dan is er iets anders aan de hand en moet de oorzaak achterhaald worden.
Is er voldoende ingestrooid? Bij diepstrooiselboxen niet op strooisel besparen en de boxen tot de rand vullen. Dardoor liggen de koeien aan de achterkant als het ware buiten de box en blijft deze schoon.
Tip: een voorraad vers strooisel opslaan voorin de box, waar de koe met haar kop ligt, is niet aanbevelenswaardig. Uitgeademde lucht en speeksel kunnen leiden tot schimmelvorming. Dat is een risico voor de uiergezondheid. Vaker met de shovel de stal in voor meer strooisel in de boxen of een automatische boxenvuller heeft dan de voorkeur.
Liggen de dieren juist? Bij verkeerde afstellingen van de ligbox vervuilt het ligoppervlak sneller. Hetzelfde gebeurt als diepstrooisel niet regelmatig wordt gevlakt. Als de matrassen niet dagelijks met de hark geëgaliseerd worden, ontstaan kuilen die alleen nog machinaal te vlakken zijn.
Schone loopvloeren? Regelmatig schuiven van de loopgangen voorkomt dat vuil de boxen ingelopen wordt. De ligbedden blijven beter en langer schoon.
Zijn de instellingen van de melkrobot correct? Worden de koeien gemotiveerd om naar de robots of het voerhek te gaan lopen? Als hier iets niet klopt, laten sommige koeien hun melk lopen in de ligbox. Dat duidt aan de ene kant op te veel melkingen, wat de sluitspieren overbelast, en aan de andere kant op te veel druk op de uier bij koeien die onregelmatig naar de robot gaan. Wat helpt is het aantal melkingen per dag op vier te maximaliseren om de sluitspier niet te overbelasten en ophaalkoeien regelmatig naar de robot te brengen.
Tekst: Ruth Annette Thiemann Foto’s: Christine Stöcker-Gamigliano, Theresa Hagemann
