Voor goede economische resultaten is het belangrijk om zoveel mogelijk inzicht te hebben in de gezondheid van de dieren op je melkveebedrijf. De Metabole Bedrijfsscan, ontwikkeld door DGZ (Dierengezondheidszorg Vlaanderen), geeft op een kostenefficiënte manier inzicht in de metabole status van je bedrijf (de concentratie van onder andere bepaalde vitaminen, mineralen, spoorelementen en vetzuren in het bloed van de koeien). Voor de ontwikkeling van de Metabole Bedrijfsscan werd DGZ geïnspireerd door professor Robert Van Saun van de Pennsylvania State University (VS). Hij kwam erachter dat je met gepoold bloedonderzoek – bloedmonsters van vijf koeien samengevoegd – een goede inschatting kunt maken van de metabole status van hele lactatiegroepen op een melkveebedrijf. Dat is veel goedkoper dan wanneer je van ieder apart dier de metabole status wilt meten.
21 biomarkers
De metabole scan staat of valt met de selectie van de koeien waarvan de dierenarts bloed afneemt. Het is de bedoeling om bloed te nemen van gezonde dieren, het liefst zo uniform mogelijk. Dat betekent geen vaarzen en het liefst tweede- of derdekalfskoeien. Daar moet je er dus vijf van hebben in elke lactatiegroep (einde droogstand, pas afgekalfd en pieklactatie).
De bloedmonsters van de vijf koeien per lactatiegroep worden individueel opgestuurd en samengevoegd in het laboratorium van DGZ. Vervolgens worden de samengevoegde monsters onderzocht op de 21 biomarkers die zijn vastgelegd voor de scan: totaal eiwit, albumine, alfa-, beta-, gamma-globulines , BHB, NEFA, Ca, Cl, creatinine, P, K, Mg, Na, Se, ureum, zink, GGT, koper, vitamine E en betacaroteen.
Vastgestelde afwijkingen worden geclusterd in acht metabole risicogebieden. Zo zijn natrium en chloor geclusterd in het risicogebied drink-wateropname. De andere risicogebieden zijn: de leverwerking, de status van koper en zink (Cu-Zn), macromineralen, antioxidanten, ontstekings-processen, drogestofopname (DSO) en ketose-negatieve energiebalans (ketose-NEB).
Webdiagram
De Metabole Bedrijfsscan wordt omgezet in een webdiagram (zie Figuur 1) waarin zichtbaar is op welk vlak het management op het melkveebedrijf optimaal is en waar er ruimte is voor verbetering. Hoe meer een lijn langs de buitenkant van het diagram loopt, hoe minder afwijking er is, en dus hoe beter de score.
De veehouder kan in overleg met de dierenarts bepalen hoe vaak er een scan wordt uitgevoerd. Soms kan er bijvoorbeeld een scan gemaakt worden omdat er iets niet goed loopt op een bedrijf. Op andere bedrijven wordt elke drie maanden een scan gemaakt om steeds bij te kunnen sturen.
De Metabole Bedrijfsscan kost 140 euro per lactatiegroep of 133 euro als drie groepen van een bedrijf tegelijk worden gescand.
Evelyne Van de Wouwer, dierenarts, Dierengezondheidszorg Vlaanderen (B).
