Silowanden of -vloeren beschadigd? Hansjörg Nußbaum van het adviesorgaan voor de landbouw in deelstaat Baden-Württemberg LAZBW Aulendorf (D) legt stap voor stap uit wat je eraan kunt doen.
Zie je bij de jaarlijkse controle van de sleufsilowanden en -vloeren scheuren, afbrokkelend beton of losse voegen, dan is het zaak direct actie te ondernemen. De perssappen kunnen namelijk de betonwapening bereiken wat tot veel grotere schade kan leiden. Wacht je te lang, dan kan de kans voor een lonende reparatie aan je voorbijgaan. Beschadigde voegen, wanden en betondelen, en scheuren en schachten in de lege silo’s moeten gedocumenteerd worden. Vooral voegen zijn onderhevig aan voortdurende slijtage. Controleer of de vulling van de voeg nog compleet is en aan beide kanten hecht. Losliggende voegen laten perssappen ontsnappen en lucht binnen. Bij perssapputten is de jaarlijkse controle lastiger. Een niveaumeting of inspectie van binnenuit is vooral bij lekkages zinvol of als autoriteiten vragen om bewijs van dichtheid.
Bij de analyse van de schade moet onderscheid gemaakt worden of het gaat om de stabiliteit en levensduur van het gebouw zelf, om de dichtheid voor wat betreft lekkages van perssappen, om de veiligheid (ongevalrisico’s uitsluiten) of om de luchtdichtheid (voerkwaliteit). Stabiele, dichte en veilige silocomplexen dienen alle doelen. Bij de beslissing of een reparatie loont of niet, kunnen kernboringen en materiaalmonsters naar een laboratorium worden gestuurd. De beoordeling moet vervolgens worden overgelaten aan een adviseur van een betonfirma of iemand anders met kennis van zaken.
Het reparatieproces
De eigenlijke reparatie loopt bij alle betondelen volgens hetzelfde schema. Eerst worden alle losse delen en voerresten verwijderd, er mogen geen resten achterblijven. Geschikt voor deze klus zijn de hogedrukreiniger (tot 2.500 bar), maar eerder zandstralen of werpstralen of zelfs frezen. Stralen kost tussen 12 en 15 euro per vierkante meter. De vrijliggende bewapening moet vervolgens roestvrij worden gemaakt en met een roestwerend middel worden behandeld en vervolgens met een primer voor de hechting. Vervolgens moet zuurbestendig, fijn pleistermortel (kalkarme toevoegingen) worden gebruikt om gaten, oneffenheden en brokkelschade te vullen. Daarvoor zijn verschillende geschikte materialen beschikbaar. Bij uitbesteden komt dit op 25 tot 30 euro per vierkante meter. Over het gladde oppervlak moet een tweede laag worden aangebracht, meestal nadat opnieuw een hechtlaag is aangebracht.
Het juiste voegsel
Ontbrekende voegen zijn makkelijk te herkennen. Dat een voeg aan beide kanten niet hecht, is minder makkelijk te zien. Zeer fijne scheurtjes tussen voegvulling en betondeel zijn al een signaal voor reparatie. Een loslatende hechting kan namelijk niet gerepareerd worden. In de tussentijd kunnen defecte voegen in de wanden met een stabiele wandfolie worden afgedekt, tot de reparatie plaatsvindt. Wandfolies dragen ook bij aan dichte wanden en intacte voegen die langer meegaan.
Los voegmateriaal moet volledig worden weggehaald, net als de delen ervan die aan de betondelen vastzitten. Zijn de voegen vervolgens te breed om te vullen, dan moeten eerst de betondelen worden uitgevuld. Een goede voeg heeft altijd de juiste verhouding tussen breedte en diepte om met het juiste voegmateriaal gesloten te kunnen worden. In de voorbehandelde voegen komt eerst vulmateriaal, meestal een kunststof slang, om ze vervolgens goed te kunnen vullen met voegsel en aan twee kanten te hechten. De voegmaterialen moeten passen bij de gebruikte bouwcomponenten.
In de horizontale voeg tussen de betondelen en de asfaltvloer moet absoluut een bitumenhoudend materiaal worden aangebracht. Dat geldt ook voor de horizontale voegen tussen de betonnen wanddelen. Kunststoffen zijn hier niet geschikt omdat de weekmakers door de bitumen oplossen. Deze hoognodige harmonie tussen de materialen betreft ook de deklaag of het pleisterwerk. Voegen mogen niet met veel deklagen afgewerkt worden, zeker niet als het voegsel nog niet volledig is uitgehard. Voor een complete renovatie van de voegen door een externe dienstverlener is, afhankelijk van de toestand, te rekenen met 35 tot 45 euro per strekkende meter.
Soort scheur
Scheuren zijn smaller dan voegen, maar desalniettemin kunnen CO2, water en perssappen erin dringen en daarom moeten ook scheuren worden gedicht. Hoe je scheuren repareert, is afhankelijk van de scheur zelf. Die kan oppervlakkig of doorlopend zijn, diagonaal of loodrecht lopen, maar ook netvormig zijn. De breedte van scheuren verschilt, en scheuren bewegen, soms voortdurend, soms kortdurend. Een scheur kan vochtig zijn en ook de hardheid kan verschillen. Soms heeft een scheur zijden die afbrokkelen en soms is en blijft de scheur hard. Daarom is het goed om er bij scheuren iemand met kennis van beton bij te halen. Reparatie kan soms met injectie onder hoge druk en soms oppervlakkig zonder druk. Als er sprake is van oppervlakkige indringing van vocht, kan ook met behulp van zogenoemde packers, die in de betonwand worden geboord, worden geïnjecteerd.
Rechte, brede scheuren kunnen, als geen verdere beweging is te verwachten, tot een voegbreedte worden verbreed en handmatig worden gesloten.
Wat geldt voor asfalt
Asfaltoppervlakken moeten worden schoongemaakt en af en toe met bitumhoudend reparatieasfalt of nastrijk worden behandeld. Daarmee worden grote oneffenheden uitgevlakt. Laat je dit na, dan komen met de tijd de toegevoegde stenen los en dat beïnvloedt de dichtheid van het asfalt. Bij hogere temperaturen kun je op asfalt geen zware machines stallen om vervorming te voorkomen. Scheuren kunnen met zuurbestendige, vloeibare bitumen gevuld worden. Bij de horizontale voegen tussen silowand en asfaltvloer is de werkwijze hetzelfde.
| Afwerking | Materiaal | Verbetering van chemische bestendigheid | Verbetering van mechanische weerstand |
|---|---|---|---|
| Oppervlakkig (hydrofoberen) | waterglas | ja | nee |
| siliconenhars | nee | nee | |
| Nastrijk met geringe laagdikte | acrylaat | ja | ja, mits met vulstof |
| kunstharsdispersie | ja | ja, mits met vulstof | |
| epoxyhars | ja | ja, hoogbestendig | |
| polyurethaan | ja | ja, scheurdekkend, elastisch tot zeer vast | |
| polyester | ja | ja, wel bij silageopslag | |
| Betonachtige deklaag (XA3) | chloorrubber | ja | mechanische belastbaarheid gering, temperatuurbestendig |
| bitumineuze materialen | ja | verzacht onder temperatuursinvloeden | |
| PMMA-laag (polymethylmethacrylaat) | ja | ja |
Tabel 1. Deklagen voor silowanden van gewapend beton.
PPMA-deklagen kunnen scheuren en voegen overbruggen, maar zijn dubbel zo duur als epoxyhars.
Bron: Lutz Heuer, LK Rheinland Pfalz (D), 2011
Wanden optimaal bedekken
Gaten, afgevallen stukken en oneffenheden aan wanden moeten worden dichtgemaakt met zuurbestendig pleisterwerk. De mogelijkheden qua materiaal zie je in de tabel. Naast bitumeuze stoffen, die goed betaalbaar zijn (10 tot 12 euro inclusief uurloon), wordt vaak epoxyhars gebruikt. Dat is zeer bestendig tegen alle chemische ingrepen, maar niet tegen mechanische invloeden. Het voordeel van deklagen van polymethylmethacrylaat) is dat ze voegen en scheuren kunnen dekken en dat ze enigszins kunnen uitzetten en terugkrimpen. Nieuw zijn voorgevormde kunststof lagen die op de schone wanden gelijmd kunnen worden.
Nieuwe deklaag voor vloer
Bij betonvloeren in ruwvoersilo’s is het oppervlak vaak als wasbeton of zelfs sterker versleten. Vervangen kan alleen bij prefabsilo’s. In alle andere situaties kan, zolang de vloer stabiel is, een nieuwe slijtlaag worden aangebracht van beton of bij asfalt een afdichtingslaag. Een deklaag van 5 tot 10 cm verkleint het silovolume, maar is goedkoper dan een nieuwe sleufsilo. Om ervoor te zorgen dat de aangebrachte laag gelijkmatig en goed dicht wordt, moet machinaal worden verdicht en kan worden afgereden met aan de wand lopende latten.
Bij een asfaltdeklaag van minstens 40 mm sterkte moet worden gewerkt met kleinkorrelige, carbonaatarme toevoegstoffen en een hoog bitumengehalte. Dat zorgt voor een zeer dichte, maar elastische deklaag. De uitdaging is om middels bitumen een goede verbinding tussen betonvloer en nieuwe asfaltlaag te maken. Een alternatief is een 10 cm dikke asfaltlaag plus een asfaltdeklaag (40 mm). Bij asfaltvloeren kan de versleten laag worden afgefreesd en een nieuwe deklaag worden aangebracht.
In ’t kort
- Voor een hoogwaardige kwaliteit moeten sleufsilo’s volledig dicht zijn.
- Een regelmatige controle van de silowanden en -vloeren is een must en de basis van tijdige reparatie van gebreken en schades.
- Belangrijk is dat de bouwmaterialen en voeg- en reparatiematerialen op elkaar zijn afgestemd.
Foto’s: Hansjörg Nußbaum
Tekst: Silvia Lehnert
