Met seizoensgebonden afkalven kan weidegras het meest efficiënt benut worden. Dat is niet alleen bij hoge (kracht)voerkosten interessant.
Weidegras is een van de goedkoopste voeders. Als melkveehouders de energiebehoefte van hun koeien aanpassen aan de grasgroei, kunnen ze besparen op de voerkosten.
Dat kan bijvoorbeeld met seizoensgebonden afkalven, waarbij alle koeien in een korte periode van negen tot elf weken afkalven. Want: als een koppel koeien aan het begin van het groeiseizoen afkalft, valt de lactatiepiek samen met de hoogste stijging van het voer- en energieniveau en de beste weidegraskwaliteit.
Wat zijn de voorwaarden voor melkveehouders die dit systeem willen gebruiken? De antwoorden worden gegeven door Andreas Steinwidder van het Bio-Instituut van het Raumberg-Gumpenstein Teaching and Research Center.
1. Voorbereiding: Als je seizoensgebonden afkalven wilt doorvoeren, moet je er rekening mee houden dat er arbeidsintensieve en minder arbeidsintensieve maanden zijn. Tijdens de spitsuren moeten voldoende arbeidskrachten beschikbaar zijn. Vooral tijdens de afkalfperiode vergt het controleren van de dieren en het verzorgen en voeren van de kalveren aanzienlijk meer werktijd dan normaal. De verhoogde arbeidsbehoefte moet van tevoren worden afgedekt. Stagiaires kunnen in die periodes mogelijk helpen. In de wat rustigere periodes is er tijd voor bijvoorbeeld vakanties.
De juiste koeien met weidegenetica
2. Weidegenetica: Niet alle koeien zijn geschikt voor seizoensafkalving. In gebieden waar volop weidegang wordt toegepast, kunnen koeien met ‚graasgenen‘, oftewel goede grazers, het best het potentieel van de weide benutten. Optimaal zijn bijvoorbeeld koeien met een melkgift van rond de 25 kg per dag die niet te zwaar en te groot zijn. Deze koeien kalven af in maart en april. Vanaf het begin van het groeiseizoen gaan ze de wei in.
Voor hogerproductieve veestapels geldt: in de wintermaanden (december tot en met februari) kalven ze idealiter wat eerder af en krijgen ze in de eerste twee tot vier lactatiemaanden voer in de stal. Zo kunnen de koeien gerichter worden voorzien van het beste ruwvoer en aanvullend krachtvoer op basis van hun productie. Deze dieren gaan pas de wei in nadat ze over de productiepiek heen zijn.
Tip: Weidegang begint vroeg, de weidetijd per dag wordt geleidelijk opgevoerd, terwijl het voeren in de stal doorgaat en hier het krachtvoer langzaam wordt afgebouwd. Aanbevolen is opstarten met een week lang enkele uren weidegang, daarna een halve dag weiden en vervolgens een hele dag met bijvoeren. Volledige weidegang vindt dan pas na ongeveer drie weken plaats.
Het is belangrijk om het voer langzaam te veranderen, zodat de pens en de kauwspieren zich kunnen aanpassen aan het grazen.
3. Grasland: Voorwaarde voor seizoensgebonden afkalven is voldoende met de koeien bereikbaar grasland en een bijpassende verkaveling en infrastructuur (kavelpad). Met een opbrengst van ongeveer 7,5 ton drogestof per hectare heb je ongeveer 0,3 ha per koe nodig, idealer wijze met percelen die rondom de stal liggen. Om het potentieel van de weide optimaal te benutten, moet het aantal dieren op elk moment aansluiten bij de grasgroei. Voor melkveehouders die kurzrasen toepassen en omweiden betekent dat wekelijks de grasgroei meten.
Voldoende ruimte en goed koppelmanagement
4. Voldoende stalruimte: Voor seizoensafkalving is ook voldoende stalcapaciteit (of een complete strostal) nodig. Als alle koeien in dezelfde periode afkalven is er meer ruimte nodig voor enerzijds het afkalven en anderzijds het huisvesten van de kalveren. Plan voor groepsafkalfruimtes minimaal 10 vierkante meter per koe in. De kalverhuisvesting moet dienovereenkomstig worden vergroot.
5. Grotere melktank: Vanwege de verschillende afleverhoeveelheden, moet er een grotere melktank zijn. Let op: bij een kleine hoeveelheid melk, bijvoorbeeld aan het begin of eind van de lactatie, in een grote tank bestaat het risico op bevriezen. Het is mogelijk om een tweede, kleinere tank te gebruiken voor de periodes waarin minder melk wordt geproduceerd. Het is raadzaam om vooraf contact op te nemen met de zuivelfabriek om de fluctuerende melkhoeveelheid af te stemmen. Let op: eventuele wintermelktoeslagen vervallen.
6. Goede vruchtbaarheid: Seizoengebonden afkalven wordt alleen aanbevolen bij goed vruchtbaarheidsmanagement. Hiervoor zijn koekalenders, gerichte tochtwaarneming en een goede documentatie belangrijk. Van koeien die niet op tijd drachtig worden, wordt afscheid genomen. Het streven moet zijn dat jaarlijks slechts 10 procent van de koeien wordt afgevoerd vanwege vruchtbaarheidsproblemen of in totaal slechts 20 procent van de koeien.
7. Duidelijke organisatie van het werk: Aangezien er veel kalveren tegelijk geboren worden, is een goede voorbereiding op het afkalfseizoen noodzakelijk. Belangrijk hiervoor zijn bijvoorbeeld efficiënte workflows bij het voeren en drenken van de kalveren en bij de diercontrole. Als het om de diergezondheid gaat, is een goede hygiëne extra belangrijk, aangezien de infectiedruk in de stal door het grote aantal dieren kan oplopen. Dit verhoogt ook de arbeidstijd die nodig is voor het regelmatig en grondig reinigen van de kalverboxen. Ook is het raadzaam om de afvoer van de kalveren zeker te stellen door vooraf met de veehandelaar te overleggen. Een manier om een overvloed aan op te fokken kalveren te voorkomen, is het gebruik van meer gesekst sperma.
Voor- en nadelen van seizoensgebonden afkalven
Tijdwinst doordat de afkalvingen zich tot een vaste periode beperken.+ Planbare arbeidspieken in de herfst en winter, maar aanzienlijk minder werkdruk in de zomermaanden (vakanties mogelijk).+ Zeer uniforme voer- en kalvergroepen.
+ Koeien staan in de winter droog en vreten dan het minst (periode met de hoogste voerkosten).
+ Leegstand in kalver- en afkalfruimtes in de zomer (hygiëne).
+ Efficiënt gebruik van weidegras: aanbod van gras met veel energie in fase van hoge melkproducties.
+ Hoeveelheden krachtvoer kunnen worden verminderd.
+ Alle melkkoeien profiteren van de gunstige omstandigheden in het voorjaar.
– Eventuele wintermelktoeslagen komen te vervallen.
– Lagere producties van het koppel (extensief).
– Het inkomen via melkgeld is ongelijk verdeeld over het jaar.
– Geringe bezetting van de stallen in de zomer (bij volledige weidegang).
– Inconsistente arbeidsbehoefte in de loop van het jaar.
In ’t kort
- Bij seizoensgebonden afkalven kalven alle koeien in een korte periode af.
- Vallen deze afkalvingen in de winter, dan kunnen melkveehouders die weidegang toepassen aan het begin van het groeiseizoen in het voorjaar veel melk uit weidegras melken.
- Dit vereist een goed vruchtbaarheidsmanagement en afgepaste arbeid en stal-ruimte.
Tekst: Sophie Hunnies
