Andriy Pastushenko leidt een melkveebedrijf in de buurt van de vernietigde Kachovka-stuwdam in Oekraïne – direct in de frontlinie. Elite interviewde de bedrijfsleider.
De agrarische onderneming ‘Dnipro’ bevindt zich in Zuid-Oekraïne, ongeveer 20 km ten zuiden van Cherson aan de Dnipro-rivier. De rivier vormt momenteel de frontlinie. Vóór het uitbreken van de oorlog werden er 380 HF-koeien gemolken en werden er in 400 stuks jongvee gehouden. Momenteel zijn er nog 300 koeien en 300 stuks jongvee in de stallen. In november 2022 heeft het Oekraïense leger het gebied van de agrarische bedrijf heroverd. Nu dreigt er extra onheil na de vernietiging van de Kachovka-dam.
Hoe is de situatie op dit moment, meneer Pastushenko?
Pastushenko: “Gelukkig zijn onze velden na de vernietiging van de dam niet overstroomd omdat ze iets hoger liggen. Maar het pompstation voor het bevloeien van de 500 hectare voedergewassen staat nu onder water. Hierdoor hebben we momenteel een groot probleem, want zonder water groeit er niets. We waren net begonnen met het verbouwen van granen, mais en luzerne. Gelukkig hebben we in het voorjaar granen als GPS geconserveerd. Daarom hebben we ongeveer 3.000 ton GPS in de silo, dus voorlopig zijn we voorzien. We zullen de pompen pas repareren als het Russische leger aan de rechterkant van de Dnipro verdwenen is.”
Hoe zit het met de stal? Is die overstroomd?
Pastushenko: “De koeienstal ligt op 5 km afstand van de rivier en is dus drooggebleven. Gelukkig hebben we diepe waterputten op 50 meter diepte, zodat we de koeien nog steeds kunnen voorzien van schoon drinkwater. De droge koeien hebben een overdekte uitloop die ze nu ook kunnen gebruiken.”
Welke gevolgen verwacht u voor de melkproductie en de gezondheid van het vee?
Pastushenko: “Het belangrijkste voor ons is dat de koeien en het jongvee overleven, we hechten op dit moment geen waarde aan een hoge melkproductie. We zijn nu ook sorghum en sudangras aan het zaaien als voedergewassen. De melkproductie, die voor het begin van de oorlog op 10.000 kg lag, is al met 60 procent gedaald. Tijdens de Russische bezetting hadden we geen toegang tot medicijnen of sperma. Nu is alles weer beschikbaar en kunnen we weer vaccineren. Ook elektriciteit en diesel zijn weer beschikbaar.”
Aan wie levert u de melk en hoe hoog is de melkprijs?
Pastushenko: “In Mykolajiv hebben we Lactalis als melkafnemer en we leveren aan een kleine zuivelfabriek in Cherson. Lactalis ontvangt eens per week 4 tot 8 ton melk van ons. Op de eerste dag van de oorlog heeft Lactalis de melkophaling gestaakt omdat de tankwagens niet naar de door Rusland bezette gebieden konden rijden. Sinds de herovering door Oekraïne werkt de melkophaling weer. Inclusief alle toeslagen ontvangen we 40 cent per kilogram melk. Het melkgeld wordt elke week overgemaakt. De zuivelfabriek in Cherson betaalt contant. Het geld uit de melk is momenteel onze enige inkomstenbron, waarmee we salarissen, elektriciteit, diesel en kleine reparaties betalen. Nu hebben we een probleem met de belastingdienst, die onze inkomsten heeft geschat op basis van goed functionerende melkveebedrijven in West-Oekraïne. Onze belastingschulden zijn momenteel enorm. We hopen snel een oplossing te vinden.
Daarnaast hebben we te maken met de uitdaging van de grote afstand tot het dichtstbijzijnde slachthuis, dat 450 km verderop ligt. Alleen groepen dieren worden opgehaald, geen individuele dieren. Dat is een groot probleem. Zieke dieren slachten we zelf en het vlees verdelen we onder de medewerkers. Er is nog een slachthuis uit de Sovjettijd aanwezig.”
‘We kunnen improviseren’
De zuivelfabrieken in Oekraïne blijven ondanks alle moeilijkheden doorgaan – steeds meer voor de export. “We hebben hier genoeg melk voor onze productie”, zegt Svitlana Mishchenko, directeur van zuivelonderneming Galychnya in Radekhiv (West-Oekraïne, tussen Lviv en Luzk). Hoewel de zuivelfabriek in het westen van Oekraïne ligt, zijn er hier veel veranderingen gaande. De melk wordt verzameld bij 63 melkleveranciers (met 10 tot 1.000 koeien) met 33 tankwagens in acht regio’s. Sommige tankwagens rijden tot wel 700 km. Aan het begin van 2022, toen veel mensen Oekraïne snel verlieten, had de zuivelfabriek eigenlijk te veel melk. Maar inmiddels zijn veel zuivelfabrieken in het oosten verwoest en hebben veel melkveebedrijven hun activiteiten gestaakt. Daarom moeten de zuivelfabrieken nu verder reizen om de melk te verzamelen. Momenteel wordt er in de zuivelfabriek dagelijks 300 tot 400 ton melk verwerkt. Een deel van de melk wordt gebruikt voor verse producten. Daarnaast worden magere melkpoeder, UHT-melk en boter geproduceerd voor export naar Turkije en Egypte. De export moet worden uitgebreid, en China is momenteel in overweging genomen.
Melkgeld van 35 cent vooraf
De zuivelfabriek betaalt het melkgeld ofwel meteen of een maand vooraf. De basisprijs voor melk (mei 2023) is 35 eurocent per liter, met 3,0% eiwit en 3,4% vet. Er werken 500 mensen in de productie, zeven dagen per week, 24 uur per dag. Het behouden van de productie is een uitdaging, omdat er inmiddels al tachtig mannen zijn opgeroepen voor militaire dienst, waarvan sommigen al zijn overleden. “Elke dag moeten we medewerkers laten gaan”, zegt Mishchenko. Het wordt van dag tot dag moeilijker om ze te vervangen.
Productie wordt uitgebreid
Gevraagd naar hoe het bedrijf omgaat met stroomstoringen en andere oorlogsgerelateerde moeilijkheden, zegt Mishchenko: “De mensen hier zijn creatief, ze kunnen improviseren!” Tussendoor hebben twee generatoren van 500 en 800 kW en het koude weer geholpen. Prioriteiten werden gesteld in de productie; melkpoeder werd tijdelijk niet geproduceerd, waardoor het droogproces werd stopgezet. Als het gas uitvalt, wordt warmte opgewekt met behulp van een houtkachel. Ondanks alle moeilijkheden zullen de opslagcapaciteit voor UHT-melk en de productiecapaciteit binnenkort worden uitgebreid. “We hebben voldoende stroom, diesel en tankwagens.” Die moeten echter vaak worden vervangen vanwege het zware gebruik, maar de eigen werkplaats van het bedrijf krijgt de vrachtwagens steeds weer gerepareerd.
Dit interview werd telefonisch afgenomen op 12 juni 2023 door de agrarisch journalist Astrid Thomsen.
In ’t kort
Tijdens de acht maanden durende Russische bezetting kon het bedrijf geen melk meer leveren aan zuivelfabrieken. De melk werd in de eerste weken weggegeven en daarna in bierfusten verkocht aan de lokale bevolking. Met de opbrengsten van de melkverkoop financierde het bedrijf de aankoop van brandstof voor de generatoren en de salarissen van alle medewerkers, zelfs als ze gevlucht waren.
