Als koeien na een geslaagde inseminatie later toch niet drachtig blijken, dan ligt het vaak aan, of het afsterven van de bevruchte eicel, of het afsterven van het embryo in de eerste dagen of weken van de dracht. Erachter gaat vaak een aandoening schuil, die de koe direct voor of na de afkalving had.
Volgens Eduardo Ribeiro van Universiteit Guelph (Canada) komt dit vooral voor als koeien voor de inseminatie (in de transitiefase) ziek waren of een ontsteking hadden. De aard van de ontsteking speelt geen rol. Zo blijkt uit een studie die is uitgevoerd met 597 melkkoeien. Schijnbaar hinderen ook ontstekingen buiten de baarmoeder het goed innestelen van een eicel, dan wel de vorming van de foetus.
Van de koeien waarbij al een ontsteking gediagnosticeerd werd voor de inseminatie, werd 30 procent minder drachtig in vergelijking tot de gezonde dieren. Het aantal drachtverliezen was bij de koeien met een ontsteking in de transitiefase lag 200 procent hoger. Omdat tochtsynchronisatie (OvSynch en ook PreSynch) geen invloed op het inseminatieresultaat heeft, lijkt het erop dat het effect volledig is terug te voeren op ontoereikende bevruchting of op onvolledige foetusvorming.
Ziekten in de transitiefase hebben een negatieve invloed op de vruchtbaarheid.
Repoductiedeskundige Ribeiro denkt dat ontstekingen in het lichaam van de koe uiteindelijk leiden tot energietekort, onder meer door een lagere voeropname. Daardoor ontbreekt het ’t dier aan belangrijke voedingsstoffen, die voor de totstandkoming en het behouden van een dracht nodig zijn.
Welke sperma mag het zijn?
Inmiddels is techniek voor sexen van sperma (mannelijke en vrouwelijk) zover doorontwikkeld, dat van nagenoeg alle verkrijgbare stieren gesexed sperma kan worden aangeboden. Dat roept de vraag op of en in welke mate gesexed sperma in de dagelijkse praktijk gebruikt moet worden. Een te bewandelen weg zou volgens Victor Cabrera van de Universiteit Wisconsin kunnen zijn, het kwart genetisch meest waardevolle vaarzen en koeien te insemineren met vrouwelijk gesexed sperma insemineren. Het kwart met genetisch de minste potentie kan met stieren van een vleesras geïnsemineerd worden of in ieder geval met mannelijk gesexed sperma. De overige 50 procent wordt geïnsemineerd met conventioneel, ongesexed sperma. Deze methodiek heeft twee voordelen:
- Productiepotentieel van de veestapel ontwikkelt zich sneller door
- Onder de streep is een hoger resultaat haalbaar, onder meer door minder op te fokken dieren en hogere omzet uit de verkoop van kalveren van vleesstieren.
Langere VWT vraagt om het beste reproductiemanagement
Julio Giordano van de Cornell Universiteit heeft in meerdere praktijkonderzoeken (2.500 melkkoeien) onderzocht hoe een verlenging van de vrijwillige wachttijd (VWT) van 60 naar 88 dagen de vruchtbaarheid van hoogproductieve koeien beïnvloedt. Het vraagstuk wat ten grondslag ligt aan de studie, is dat veel bedrijfsleiders veronderstellen dat hoogproductieve koeien een langere lactatie nodig hebben.
Volgens de studie heeft een langere VWT alleen bij koeien in de eerste lactatie een positieve invloed op de vruchtbaarheid. Terwij bij een VWT van 60 dagen 44 procent van de vaarzen bij de eerste inseminatie drachtig wordt, is dat 52 procent bij een VWT van 88 dagen.
Bij meerkalfskoeien is het verschil in vruchtbaarheid aanzienlijk kleiner. Bij 60 dagen werd 33 procent drachtig na de eerste inseminatie. Bij een VWT van 88 dagen was het 36 procent (verschil niet significant). Opvallend was bovendien, dat zowel bij de vaarzen als meerkalfskoeien, een langere VWT resulteerde in meer drachtverliezen. Ook het risico op noodgedwongen afvoer steeg bij een langere VWT.
Een vrijwillige wachttijd van 88 dagen verlengde de lactatie met gemiddeld 13 dagen en dat leidde uiteindelijk wel tot een hogere lactatieproductie. Al met al zijn in de groep met de langere VWT wel enkele koeien meer getroffen door diverse gezondheidsproblemen, wat leidde tot afvoer.
Volgens Giordano is intensieve tochtmonitoring alsook uitzonderlijk goed vruchtbaarheidsmanagement van groot belang bij een verlengde VWT. Alleen dan is te waarborgen dat de lactatie niet te lang voortduurt met het risico op vervetting. Het risico op te lange lactaties kan met activiteitsmeting en/of synchronisatieprogramma’s geminimaliseerd worden.
De beste resultaten met dubbele OvSynch
Paul Fricke (Universiteit Wisconsin) presenteerde een verfijnd OvSynch-programma waarbij tweemaal PGF wordt toegediend (zie de afbeelding hieronder). Normaal wordt één keer PGF gegeven. De extra PGF-gift zou het drachtcijfer aanzienlijk verhogen.
Bovendien presenteerde de vruchtbaarheidsexpert resultaten van een studie waarin dubbele OvSynch met vervolgens geplande inseminatie en PreSynch met vervolgens visuele tochtherkenning (inseminatie na tocht) vergeleken. Resultaat: Op de 63e dag na de inseminatie was met de dubbele OvSynch-variant 45 procent van de geïnsemineerde dieren drachtig. Bij PreSynch met visuele vaststelling van de tocht was slechts 28 procent drachtig op deze dag. Het hoge drachtpercentage bij de dubbele OvSynch-variant, is hoofdzakelijk terug te voeren op twee factoren:
- Bij een dubbele OvSynch wordt bij alle koeien een cyclus in gang gezet. Daarmee is zeker gesteld dat alle koeien ovuleren voor de inseminatie. Ook werden alle koeien geïnsemineerd en niet enkel de tochtig waargenomen koeien.
- Bij PreSynch is dat niet het geval. Circa een derde van de koeien is op het moment van de inseminatie niet cyclisch. Zodoende werd zo’n driekwart van de koeien geïnsemineerd, de rest werd niet tochtig gezien.
Bij een aangepaste dubbele OvSynch krijgt de koe twee keer PGF.
Het Dairy Cattle Reproduction Council (DCRC) is een consortium van adviseurs, dierenartsen en wetenschappers dat met regelmaat samenkomt om van gedachten te wisselen over het thema vruchtbaarheid en reproductie. Ieder najaar komt het consortium samen om nieuwe inzichten te bediscussiëren. In november vond het jaarlijkse evenement plaats in Reno (Nevada, VS).
Tekst: Gregor Veauthier – Foto’s: ABS, Gregor Veauthier
