In Iran is de melkproductie, ondanks de zeer afwijkende opvattingen over de wereldpolitiek, zeer sterk georiënteerd op de productiewijzen in de VS.
Als een zwaargewicht in de wereldmelkproductie wordt Iran door Europa niet gezien. Het land aan de Perzische Golf beweegt zich met twee miljoen melkkoeien en een jaarproductie van zo’n negen miljard kg melk op hetzelfde niveau als Argentinië en Australië.
Ongeveer zes miljard kg wordt verwerkt in de ongeveer 400 zuivelfabrieken. Van deze 400 fabrieken hebben de 10 grootsten 80 tot 90 procent van de melkmarkt in handen.
Iraanse melkveebedrijven zijn op twee verschillende manieren georganiseerd:
- Privaat: deze bedrijven hebben tot 11.000 stuks melk- en jongvee.
- Staatsbedrijven: deze bedrijven zijn vaak onderdeel van industriële holdings
34 kg melk per dag
Bijna 1.300 melkveekoppels zijn aangesloten bij de Iraanse melkproductieregistratie. De productie van deze koppels maakt indruk. Gemiddeld tellen ze 226 koeien. De productie per koe per jaar ligt op 10.100 kg, ofwel 34 kg per dag. Het celgetal ligt op 320.000 en de leeftijd bij afvoer op 5,7 jaar.
De productiekengetallen maken het zeer de moeite waard de Iraanse melkveebedrijven van dichterbij te bekijken. Intensieve verzorging, permanente controle en gedetailleerde werkprotocollen resulteren in de gemiddeld hoge productie. Het is echter te weinig om de 80 miljoen Iraniërs van zuivel te voorzien. Iran blijft dus aangewezen op de import van zuivel.
Ondanks de krappe zelfvoorziening in zuivelproducten, hebben de melkproducenten van Iran te maken met scherpe concurrentie. “Er wordt heel veel melkpoeder geïmporteerd vanuit Nieuw-Zeeland, daarbij worden de prijzen voor belangrijke zuivelproducten zoals babyvoeding gesubsidieerd”, verklaart melkveehouder Jalal Ghadiri. Dat is niet perse bevorderlijk voor de zuivel. Daar komt de moeilijke economische situatie van Iran nog bij. Die staat duurzame ontwikkeling van de melkprijzen in de weg.
Samen met zijn zoon Avid exploiteert Jalal Ghadiri een koppel van bijna 300 melkkoeien in de buurt van Maschhad, helemaal in het oosten van Iran. Per kg melk beuren ze omgerekend zo’n 30 eurocent. Dat is volgens Ghadiri niet veel, maar de prijs is wel stabiel.
Bedrijfseconomische kengetallen zijn in Iran nauwelijks beschikbaar, de analyses die er zijn laten een kostprijs van 28 tot 37 eurocent zien op de grote Iraanse melkveebedrijven. Het voer is met 70 procent veruit de grootste kostenpost. Hoewel de rantsoenen voor het grootste deel bestaan uit mais en luzerne wat in Iran kan wordt geteeld, wordt veel krachtvoer aan de rantsoenen toegevoegd. Krachtvoer kopen is duur in Iran. Volgens veevoedingsadviseur Dr. Malekkhahi is dat te wijten aan het feit dat water in de meeste gebieden in Iran schaars is. Bovendien is er veel vraag naar bruikbare landbouwgrond en de concurrentie dus groot. Het verbouwen van graan als veevoeding is derhalve bijna onmogelijk. Gerst, tarwe en vooral de eiwitbron sojaschroot moeten worden geïmporteerd en maken koeien voeren in Iran duur. In de Iranese TMR’s vind je echter ook goedkopere bijproducten. Bijvoorbeeld katoenzaad uit centraal Azië.
De grootste uitdaging op Iranese melkveebedrijven is volgens Malekkhahi het veiligstellen van pensstabiliteit. Aan de ene kant door het behouden van balans tussen energie en ruw eiwit en aan de andere kant door een verhouding van ruw- en krachtvoer van één op één alsook door het toevoegen van pensbuffer. Malekkhahi: “We analyseren de voeders en rantsoenen wekelijks om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van het voermengsel altijd hetzelfde is.”
Als een Europeaan Iranese melkveebedrijven bezoekt, vallen de materialen op die men in Iranese stallen graag gebruikt: graniet op de voergang en marmer tegels in de melkput zijn geen grap. Ghadiri: “Deze materialen zijn zeer duurzaam en dienen hun doel zeer goed. Daar komt nog bij dat ze hier eenvoudigweg beschikbaar zijn. De materialen zijn wel duurder, maar de meerkosten lonen zich. De materialen zijn onderhoudsvrij.”
Melkveebedrijf Kenebist
De gemiddelde productie van 40 kg melk per dag op het melkveebedrijf ‘Kenebist’ maakt indruk. Er worden 800 koeien gemolken op het bedrijf.
De melk die de koeien produceren wordt vooral gebruikt voor de productie van babyvoeding. Astane Razavi is bedrijfsleider op Kenebist. Hij geeft 68 medewerkers leiding. In twee diensten van 12 uur houden ze het bedrijf 24 uur per dag draaiende. “Arbeidskrachten zijn hier genoeg, daarom kunnen we het ons veroorloven veel werk met de hand te doen”, vertelt Razavi.
Prat gaat Razavi op de vruchtbaarheid. Zonder goede reproductie groeit een koppel immers minder snel uit eigen aanwas. Razavi gebruikt daarom nagenoeg altijd gesekst sperma van Amerikaanse (Canada en VS) stieren. Ook het vruchtbaarheidsmanagement is nauw gelieerd aan de strategieën die in de VS veel worden toegepast. De dierenarts die de koeien van ‘Kenbist’ onder zijn hoede heeft, is Dr. Hosein Mohamadi. Mohamadi: “Een opgewekte ovulatie is in onze optiek altijd beter. We werken alleen met hormoonprogramma’s, we beginnen na een wachttijd van 40 dagen.” In de praktijk gaat het als volgt: na de wachttijd wordt de koe onderzocht. Op basis de toestand van de eierstokken, de lichaamsconditie en met het oog op eventuele behandelingen die nog worden uitgevoerd, beslist Mohamadi welk programma een koe doorloopt. “Ik kies dierindividueel een conventioneel hormoonprogramma, dubbele Ov-Synch of G6G. Na de hercontrole kies ik eventueel een ander programma, we wisselen bijvoorbeeld conventioneel vaak af met dubbele Ov-Synch.” Het doel is de gustperiode van 120 dagen niet te overschrijden en een maximale piekproductie.
Hittestress
De oriëntatie op de Noord-Amerikaanse melkveehouderij is op beide Iraanse melkveebedrijven duidelijk herkenbaar. Als je kijkt naar de bedrijfsgebouwen en het doel dat ze dienen, zouden veel Iraanse melkveebedrijven ook in het zuiden van de VS gevestigd kunnen zijn, bijvoorbeeld Arizona, Texas of Nevada. In deze staten is het beschermen van koeien tegen hittestress aan de orde van de dag. Op het koelen van de koeien met water wordt, behalve in de melkstal, vaak bespaard vanwege waterschaarste. Ook Iran heeft wel eens te maken met waterschaarste in combinatie met enorme hitte. Vorig jaar juli was het in enkele Iraanse provincies boven 40 graden Celsius. Maar weinig veehouders slagen erin uit een waterreservoir te pompen (meestal illegaal). Het beregenen van gewassen lukt dus meestal ook niet.
Terug bij Jalal en Avid Ghadiri, hun kantoor hangt vol met foto’s waaruit al hun verblijven in het buitenland blijken. “We zijn veel in landen geweest met een ver ontwikkelde melkveehouderij”, leggen ze uit. Ze durven de Iranese melkveehouderij dan ook wel op waarde te schatten. “Hoewel we op de wereldmarkt geen grote rol spelen, kunnen we onze melkveebedrijven gerust aan de rest van de wereld laten zien.”
Ze vinden het belangrijk informatie uit te wisselen met collega’s in belangrijke Westerse zuivellanden. Eén van de ervaringen die ze zelf in de praktijk brengen is het opfokken van een koppel Fleckvieh-koeien. Dat doen ze op een ander bedrijf, nabij Teheran. “Ik denk dat Fleckvieh voor ons veel voordelen kan hebben, maar mengen met onze eigen genetica zou ik het niet.’
Specialisten van WUR schatten in dat Iran een slapende reus is als het gaat om de productie van melk. Als het land erin slaagt de teelt van voer te optimaliseren door beter watermanagement, kan de Iraanse productie van melk theoretisch dubbel zo hoog worden. Kennis over het verzorgen en managen van melkkoeien hebben de meeste grote bedrijven in huis.
De FAO maakte in 2014 een Engelstalige video over de Iraanse zuivelmarkt in het kader van een internationale studiereis.
Tekst: Joachim Kleen, Uplengen
