Kalverdekjes kunnen de gezondheid en de ontwikkeling van de dieren in de winter ondersteunen. Moet elk kalf wel preventief een dek op? Niet elk dek doet ieder kalf goed.
Als het waterkoud is begint menig dierverzorger aan de kalveren te denken, zeker als ze in buitenklimaatstallen worden gehouden. Hebben ze het niet koud en liggen ze droog? Hebben ze meer energie nodig om de kou te weerstaan en gaat dat ten koste van de groei? Vaak komt dan ook de vraag boven of kalverdekjes nodig zijn om de kalveren te beschermen tegen de kou.
Wel of geen kalverdekje?
Hilmar Zarwel, bedrijfsleider op het Duitse proefbedrijf ZTT Iden heeft een kleine ervaringstest gedaan bij de jonge kalveren om deze vraag te beantwoorden. Vanaf 1 december 2020 tot 31 maart 2021 kreeg elk tweede kalf een dekje op. De andere helft overwinterde zonder dekje. Om de twee groepen te vergelijken werd de dagelijkse groei van de kalveren bijgehouden. Resultaten:
- Het verschil tussen de twee groepen was bekeken over de hele winter niet significant.
- Als de data nauwkeuriger geanalyseerd worden, blijkt toch dat de kalveren met dekje vooral in de koude maanden december tot februari meer groeiden dan de kalveren zonder dekje.
- In maart was het tegenovergestelde waar te nemen. De kalveren zonder dekje groeide in deze maand meer.
De conclusie die Zarwel trekt is dat kalverdekjes bij sterke kou effectief zijn, maar bij gematigde kou in maart juist contraproductief.
Tabel 1. Groei per dier per dag
| Met dekje | Zonder dekje | |
| Gemiddeld | 850,4 | 821,2 |
| Standaardafwijking | 208,7 | 228,0 |
| Minimum | 414,3 | 376,5 |
| Maximum | 1.368,4 | 1.288,2 |
Bron: Hilmar Zarwel
Wat zegt de wetenschap?
Of alle kalveren in de winter preventief een dekje nodig hebben, daarover zijn de experts het niet eens. In een Britse studie groeiden kalveren met dekjes tot aan spenen meer. Andere wetenschappers vonden daarentegen geen significante verschillen. Dat geldt ook voor een studie van het veehouderij-instituut Meckelenburg-Vorpommeren in Dummerstorf (D).
En wat betekent dat voor de praktijk?
Zowel wetenschappelijke studies als ‘doe-het-zelf-onderzoeken’ laten zien dat er niet dat ene juiste beleid is voor het gebruik van kalverdekjes. Het komt aan op de manier van huisvesten, de buitentemperatuur en de gezondheid van de kalveren en moet bedrijfsindividueel worden afgewogen. Heb je twijfels over het nut van kalverdekjes, dan kun je ook een ‘doe-het-zelf-onderzoek’ doen, zoals Zarwel gedaan heeft. Aan de hand daarvan kan iedere melkveehouder beslissen of kalverdekjes positief effect hebben en zo ja, in welke periode en voor welke dieren. Als controle-instrument zijn de groei per dag en de gezondheid bruikbaar. Daarom is het lonend de kalveren regelmatig te wegen en de groei per dag te berekenen en te controleren.
Alle kalveren preventief een dekje opleggen is niet perse prestatiebevorderend. Te lang een dek opleggen kan zorgen voor een minder goede ontwikkeling van de vacht. Als het dekje wordt afgenomen heeft de huid amper een natuurlijke bescherming van de vacht en huid. Meer geschikt is daarom voldoende droog en los strooisel (lang stro) waarmee de kalveren een nest kunnen bouwen.
Tips voor het gebruik van kalverdekjes
1. Altijd zinvol: zeer jonge en zieke kalveren op koude dagen een dek opleggen.
Als het zo koud is, kan een dek voor de zieke of zeer jonge kalveren zeer ondersteunend zijn. Met ‘zo koud’ bedoelen we temperaturen beneden 10 graden Celsius en met zeer jonge kalveren de dieren tot drie weken leeftijd. Die hebben amper beschermende vetreserves en hebben sneller te leiden onder kou dan oudere dieren. Het kan ze al vanaf 15 raden Celsius te koud worden, terwijl de oudere dieren geen koudestress hebben zolang de temperatuur boven vierenhalve graad Celsius blijft. Het dek helpt de lichaamstemperatuur op peil te houden. Het is belangrijk erop te letten dat de kalveren droog zijn voor ze het dek op krijgen. Daarom is het beter een pasgeboren kalf eerst 24 uur onder een warmtelamp te leggen om op te drogen.
2. Als je een dek oplegt, doe het dan goed. Waarop moet je letten bij een kalverdek?
- De vacht moet droog zijn
- Dek niet langer dan nodig laten liggen
- Heeft het kalf het dek niet langer nodig, dan is in de ochtend het dek afnemen het beste. Het kalf kan dan gedurende de dag acclimatiseren voor het de koudere nacht ingaat
- Natte en zeer vuile dekken wisselen
- Controle: de riemen gedurende de draagperiode opnieuw afstellen, kijken of het dek nergens schuurt en of de vacht onder het dek droog is
Dit is het optimale kalverdekje:
- Wasbaar in de machine tot 60 graden Celsius
- Actief ademend
- Waterafstotend oppervlak
- Instelbare riemen van zacht materiaal dat niet snijdt, die zijn voorzien van snelsluitingen. Klittenbandsluitingen zijn slecht reinigbaar.
3. Regelmatige reiniging en desinfectie
- Reinig de dekjes voor met de hogedrukreiniger of met een borstel en koud water om ingedroogde vet- en melkresten te verwijderen
- Was de dekjes in de wasmachine op minstens 60 graden Celsius met voldoende wasmiddel
- Droog het dek snel, bijvoorbeeld in een wasdroger
- Desinfecteer het dek met een antiparasitair desinfectiemiddel waarvan werking tegen cryptosporidium is aangetoond
- Let er bij aanschaf dus op dat een kalverdek zowel machinaal gewassen als gedroogd moet kunnen worden
Meer over het regelmatig reinigen en desinfecteren van kalverdekjes lees je in dit artikel.
Meer over methodes voor het wegen van kalveren, pinken en koeien lees je in dit artikel.
Bronnen: onder andere Hilmar Zarwel, AHDB Dairy
Tekst: Ruth Annette Thiemann – Foto: Hinneman
