In tijden van hoge voerprijzen wint eigen voer nog meer aan betekenis. Des te belangrijker is het om de kwaliteit ervan in de zomer te waarborgen.
De buitentemperaturen zijn flink opgelopen in de laatste weken. Dan worden de micro-organismen in het voer nog actiever en vermeerderen zich sneller. Vooral in een jaar met hoge voerkosten kan warm TMR aan het voerhek de resultaten flink beïnvloeden doordat energie en productie verloren gaan. Een ander aspect is dat onder de actuele omstandigheden stabiel restvoer van de melkkoeien van hogere waarde is voor andere diergroepen, zoals het jongvee, dan bij lage voerkosten. Zodoende is het juist nu zeer belangrijk de kwaliteit van het rantsoen aan het voerhek te waarborgen. Kijk je naar de negatieve effecten van broeiend voer aan het voerhek (ketose, mastitis et cetera) en de financiële impact, dan is het raadzaam om naast een optimale voerhygiëne (glad snijvlak, schone voergang, volledig leeggedraaide voermengwagen et cetera) het TMR aan te zuren.
Stabiliteit verschilt
De oorzaak voor de opwarming van het voer is een samenspel van beschikbare energie (bijvoorbeeld suiker en zetmeel), micro-organismen zoals schimmels en bacteriën en zuurstof. Zijn deze drie factoren voorhanden, dan zal het voer altijd opwarmen en aeroob bederven. De hoge buitentemperaturen in de zomer versnellen dit proces en verkorten de tijd die je hebt om opwarming te voorkomen. Hoelang een voeder of een TMR stabiel blijft, hangt van verschillende factoren af:
- Hygiënische kwaliteit: des te meer micro-organismen in het voer zitten, des te instabieler de TMR is.
- Conserverende fermentatiezuren in het kuilvoer: vooral azijnzuur beschermt het voer in de silo tegen vermeerdering van schimmels en verlengt zo de stabiele fase.
- Vocht: de toevoeging van water aan het TMR verkort de stabiliteit ervan met zo’n 24 uur.
- Tijd: des te langer een voeder aan zuurstof is blootgesteld, des te meer schade micro-organismen kunnen aanrichten. Worden de koeien tweemaal per dag gevoerd, dan is het risico op broei aan het voerhek kleiner.
- TMR aanzuren: het gebruiken van conserveringsproducten kan de stabiliteit verlengen.
De werking van conserveringszuren (vaak combinaties van werkzame stoffen) is niet enkel gebaseerd op verlaging van de pH-waarde. De zuren werken specifiek tegen de schadelijke micro-organismen. Vanaf wanneer is het inzetten van conserveringsproducten zinvol?
Het juiste moment voor inzetten
- Rantsoenen met hoog risico: in het transitierantsoen, bij watertoevoeging of bij eenmaal daags voeren, zou het TMR vanaf 15 mei of vanaf dagtemperaturen vanaf 25 graden Celsius of meer gewaarborgd moeten worden. Tip: als je zelf in een T-shirt werkt, is het tijd om het TMR te behandelen tegen opwarming.
- Rantsoenen met laag risico: bij tweemaal daags voeren of bij het rantsoen voor de laagproductieve koeien kan het toevoegen van zure conserveringsmiddelen vanaf op z’n hoogst 30 graden Celsius.
Voorzichtig
Er is een veelheid aan producten op de markt met verschillende werkzame stoffen, poedervormig of vloeibaar. Daarbij geldt in de basis: comfort en zekerheid kosten geld. Een product dat de TMR met zekerheid beschermt, ook onder moeilijke omstandigheden, en daarbij makkelijk en veilig te hanteren is, heeft in de regel een hogere prijs.
Tegenover vloeibare, corrosieve zuren (ook gebufferd propionzuur), hebben derhalve speciale TMR-zuren of -poeders (granulaat) voordelen. Bij de toevoeging gaat het meestal om organische zuren en hun zouten. Deze speciale TMR-zuren hebben nog een bijkomend voordeel. Ze beïnvloeden de voeropname in de regel namelijk niet negatief. Bovendien zijn ze minder corrosief en dus minder slecht voor de voermengwagen. Welk product je ook kiest, volg altijd de voorschriften van de fabrikant. Gebruik je zuivere zuren, dan moet dat conform de HACCP-voorschriften.
Let ook bij de dosering op de voorschriften van de fabrikant. De hoeveelheid stabilisator kan afhankelijk van de spelende risicofactoren (opslagperiode, buitentemperatuur, risico op nafermentatie et cetera) variëren. Het zuur moet bovendien homogeen met de voermengwagen in het rantsoen worden gemengd, bijvoorbeeld door een premix te maken. Als water voor het TMR in een tank of vat wordt opgeslagen (buffer), kan het zuur hier al in worden gedoseerd. Let ook hierbij op de voorschriften van de fabrikant.
Let op: is het kuilvoer al in de silo warm, dan hebben TMR-toevoegmiddelen weinig tot geen effect.
Tekst: Birte Ostermann-Palz in samenwerking met adviseur Jan-Hendrik Puckhaber Foto: Birte Ostermann-Palz
