Nemen pasgeboren kalveren al zuiver water op uit een emmer of een drinkschaal, dan heeft dat op langere termijn een positieve invloed op hun lichaamsontwikkeling.
In de melkfase kunnen kalveren hun behoefte aan water voor een optimale fysiologische ontwikkeling niet alleen afdekken met de melkopname. Dat geldt voor kalveren die restrictief gevoerd worden, maar ook voor kalveren die ad libitum melk krijgen. Naast het water dat ze uit de melk halen (volle melk bestaat voor circa 86 procent uit water) en dat ze (voor een klein deel) uit voer halen, hebben ze vrij beschikbaar water nodig voor de ontwikkeling van pens en darm. Daarom is de aanbeveling om kalveren vanaf de eerste levensdag dagelijks vrij water aan te bieden en niet pas vanaf de veertiende levensdag.
Vrij water voor de pens
Dat pasgeboren kalveren al graag water opnemen naast de melk, is naast uit waarnemingen in de praktijk ook gebleken uit wetenschappelijke studies (Wickramasinghe et al. 2019, 2020). De hoeveelheden die de kalveren opnemen zijn niet hoog: Wickramasinghe et al., (2019) nam in de eerste 16 levensdagen een opname van gemiddeld 0,75 kg per dag uit drinkschalen waar. De kalveren dronken in deze periode gemiddeld 6,25 kg volle melk per dag uit een speen.
Het effect van de wateropname op de ontwikkeling van de kalveren op lange termijn is echter merkbaar: de kalveren die in de studie vanaf de eerste levensdag vrij water konden drinken, hadden in vergelijking tot de kalveren die pas vanaf de tweede levensweek water kregen:
- Een hogere melkopname per dag en trendmatig een hoger lichaamsgewicht en een grotere borstomvang in de tijd voor het spenen (tot de 49ste levensdag).
- Een grotere schofthoogte en lichaamslengte alsook een betere vezelverteerbaarheid (ADF en NDF) en voerverwaarding na het spenen (50ste tot 70ste levensdag).
- Een hoger lichaamsgewicht op de leeftijd van vijf maanden (199,9 kg versus 186,9 kg).
- De opname van kalverstarter was telkens vergelijkbaar.
De wetenschappers verklaren het positieve effect van opgenomen vrij water door de ontwikkeling van de pens alsook door de bacteriebezetting in de darm die erdoor bevorderd wordt. Daarmee stijgt de voedingsstoffenbeschikbaarheid voor het kalf.
Vroege opname maakt het verschil
Een interessante waarneming uit de studie is ook hoe de opname van vrij beschikbaar water zich verder ontwikkelde: vanaf het moment dat de 16 dagen oude kalveren ook vrij water konden opnemen, dronken ze, in vergelijking tot kalveren die vanaf de eerste levensdag vrij water kregen, meer (gemiddeld 1,30 versus 0,82 kg per dag tussen dag 17 en 42). Vanaf het spenen (van dag 43 tot dag 49) dronken de kalveren uit beide onderzoeksgroepen met ruim 2 kg per dag evenveel water. Na het spenen verhoogde de opname tot gemiddeld 5,3 kg per kalf per dag in de periode van 50 tot 70 levensdagen. De starteropname bedroeg daarbij bij alle kalveren rond 2,8 kg per kalf per dag. Dat de kalveren vanaf de tweede levensweek evenveel water dronken toont aan dat de vroege opname ervan doorslaggevend is voor het ontwikkelingsvoordeel dat de groep had die vanaf dag één water kreeg.
Niet middels speenemmer
Niet het aanbieden van water is onderscheidend voor het behalen van een ontwikkelingsvoorsprong, maar dat de kalveren het schone water daadwerkelijk opnemen wel. Ze moeten het vrij kunnen opnemen uit een drinkschaal of emmer, niet via een speen. Waarom je water niet via een speen moet voeren, kun je nagaan als je de absorptieweg van water volgt:
- Melk en het water dat daarin zit, gaat bij zuigen aan de uier of drinkspeen door de slokdarmreflex de pens voorbij, direct naar de lebmaag. Daar stolt de melk en de voedingsstoffen worden vervolgens in de dunne darm geabsorbeerd. De absorptie van water uit de melk verloopt ook hoofdzakelijk in de dunne darm.
- Water dat kalveren met omlaag gerichte kop drinken, komt eerst in de pens in plaats van direct in de lebmaag. In de pens is het water de basis voor de ontwikkeling van de micro-organismen. Deze micro-organismen zijn voor de ontwikkeling van de pens en daarmee het kalf onmisbaar.
Samengevat: Kalveren vanaf de eerste levensdag dagelijks vrij opneembaar water aanbieden, komt tegemoet aan hun behoefte en bevordert hun ontwikkeling. Omdat de kalveren maar weinig water opnemen, kan het extra werk dat het water voeren met zich meebrengt, met goede organisatie beperkt worden gehouden. Goede voorbeelden om makkelijk schoon water aan kalveren te voeren, zie je op de foto’s op de volgende pagina.
Oplossingen om kalveren water te geven
In ’t kort
- Kunnen kalveren vanaf de eerste levensdag, aanvullend op melk, water uit een open oppervlak (bijvoorbeeld een emmer of schaal) drinken, dan bevordert dat de werking van pens en darm en daarmee de opneembaarheid van voedingsstoffen.
- Kalveren die vanaf de eerste levensdag water krijgen, laten ten opzichte van kalveren die dit pas vanaf de tweede levensweek krijgen, op lange termijn een betere lichaamsontwikkeling zien.
