Worden de koeien moeilijker dragend in de zomer, dan leidt dat vaak tot ongewenste pieken in het afkalfpatroon. Deze vicieuze cirkel is moeilijk te doorbreken. Tips tegen afkalfgolven.
Veel melkveehouders klagen over afkalfgolven als gevolg van slechte inseminatieresultaten, vooral in de zomermaanden. “Er zijn eigenlijk amper melkveehouders die het probleem afkalfgolven als gevolg van de zomerhitte niet kennen. Ook de best georganiseerde bedrijven kampen ermee. Het is een vicieuze cirkel”, stelt Stefan Borchardt van de Vrije Universiteit Berlijn. Bij welk aandeel afkalvingen per maand je van een afkalfgolf kunt spreken, is niet gedefinieerd.
Hoeveel afkalvingen kan mijn bedrijf aan?
Belangrijk is om helder te hebben wat het maximale aantal plekken in de afkalf- en kalverstal is. Wordt de capaciteit van deze afdelingen voortdurend of voor enkele weken overschreden, dan volgt een lange staart met negatieve effecten op de diergezondheid. De kiemdruk verhoogt zich in twee fases waarin de koeien en kalveren zeer gevoelig zijn. Door de verhoogde stress als gevolg van overbezetting of snel opvolgende groepswisselingen, verhoogt het ziekterisico drastisch. “Bij nieuwbouw moet de transitieafdeling zo worden ontworpen dat afkalfgolven niet tot problemen leiden”, geeft Borchardt mee.
Hoe voorkom ik afkalfgolven?
Extreme afkalfgolven zijn niet alleen slecht voor de diergezondheid, maar ook arbeidstechnisch geen welkome verrassing. Een snelle, eenvoudige oplossing is er niet, maar de vier navolgende punten kunnen je bijstaan in de strijd tegen afkalfgolven:
1. Hitte is schadelijk voor de vruchtbaarheid. De hoofdoorzaak van onregelmatige afkalvingen is hittestress. Daardoor vreet de koe minder, waardoor ze vatbaarder wordt. De tochtsymptomen zijn minder duidelijk zichtbaar en ook het embryo is gevoelig voor hitte. Vooral koeien laten zich minder goed bevruchten bij hitte. Pinken hebben daar minder last van, omdat ze minder drogestof opnemen en daardoor minder fermentatie in de pens hebben. Door het lagere stofwisselingsniveau genereren ze minder hitte.
Wie afkalfpieken voorkomen wil, moet in de stal voor voldoende koeling zorgen. “De schatting is dat 70 tot 80 procent van de bedrijven het niet voor elkaar krijgt de koeien afdoende te koelen in de zomer”, zegt Jörg Rolfes, adviseur bij Semex Duitsland. Heb je ventilatoren in de stal, controleer dan of het er genoeg zijn en of ze goed zijn gericht. Borchardt voegt toe: “Bij verneveling is het extreem belangrijk dit nooit zonder ventilatoren te gebruiken. Anders krijg je een sauna-effect, dus het tegenovergestelde van afkoeling.”
Philipp Zuz van dierenartsenpraktijk Ottersberg (D) is klauwgezondheidsspecialist en geeft ter overweging mee dat hoge temperaturen leiden tot koeien die langer staan om hun lichaamstemperatuur te reguleren. “Dat heeft vanzelfsprekend een negatief effect op de klauwgezondheid en daarmee op de vruchtbaarheid. Daarom is het zo belangrijk ook de ligboxen goed te beluchten. Ik ben zelf een groot fan van luchtbuizen boven de boxrijen.”
2. Vrijwillige wachttijd verlengen: Het inseminatiemanagement na een afkalfpiek kan helpen bij het voorkomen van een afkalfpiek in het volgende jaar. Bij koeien die tijdens de afkalfpiek hebben gekalfd en die weer geïnsemineerd worden, is het aanbevolen de koe-individuele vrijwillige wachttijd te verlengen. “Melkveehouders die nog geen ervaring hebben met een langere tussenkalftijd, adviseer ik te beginnen met de eerstekalfskoeien. Deze hebben een duidelijk betere persistentie dan meerderekalfskoeien”, vervolgt Rolfes. “Als een koe, onafhankelijk van het lactatienummer, veel melk geeft en niet overgeconditioneerd is, hoeft ze in mijn ogen niet meteen weer geïnsemineerd te worden.”
3. Vleesrassenkeuze seizoensafhankelijk: Als je sperma van vleesrassen gebruikt, adviseert Rolfes koeien die tussen juni en september afkalven te insemineren met Angus in plaats van Belgisch Witblauw. “Als je eind oktober of in november insemineert, denk je meestal nog niet aan de afkalving. Juist deze koeien kalven af bij extreme hitte in juli en augustus.” Als je met Angus insemineert, is het geboortegewicht lager, de koeien komen ondanks de warmte dan beter in de lactatie. Dat bevordert ook weer de vruchtbaarheidsstatus bij de volgende inseminatie, weet Rolfes.
4. Minstens elke drie weken dracht scannen: Voor fokkerijadviseur Jörg Rolfes zijn regelmatige drachtscans en steriliteitonderzoeken belangrijke wapens in de strijd tegen afkalfgolven. “Als slechts eens in de zes tot acht weken wordt onderzocht of koeien drachtig zijn en na deze lange tijd vastgesteld wordt dat vele koeien niet drachtig zijn, worden deze vaak gesynchroniseerd en gelijktijdig geïnsemineerd waardoor een afkalfgolf ontstaat die hittestress niet als directe oorzaak heeft.”
Tekst: Wiebke Simon in samenwerking met Prof. Dr. Stefan Borchardt (Vrije Universiteit Berlijn), Phillip Zuz (dierenartsenpraktijk Ottersberg), Jörg Rolfes (Semex Duitsland) en Herbert te Selle (melkveehouder Winterswijk-Ratum)
