Met de melkproductie neemt ook het aantal tweelingdrachten toe. Dat kan veel problemen opleveren. Diagnose op het juiste moment en aangepast management zijn van groot belang.
Bij de hoofdfoto: Twee-eiige tweelingen waarbij beide geslachten geboren worden, gaan bij het rund in 90 procent van de gevallen samen met het zogenoemde Freemartin-syndroom, wat betekent dat het vrouwelijke dier een kween is en dus onvruchtbaar.
Moeizaam verlopende geboortes, daarmee gepaard gaande gevolgziekten of vruchtbaarheidsstoornissen en zwakke of onvruchtbare kalveren zijn slechts enkele gevolgen van tweelinggeboorten. Om de diergezondheid en productie veilig te stellen, hebben de koeien en nakomelingen die met tweelinggeboorten te maken hebben, extra aandacht nodig. De meeste onderzoeken die er zijn op dit gebied, zijn gedaan met Holstein-koeien.
Meerdere studies geven aan dat:
- Tegenwoordig, met bijna 5 procent van alle drachten, meer tweelingen dan vroeger geboren worden.
- Vooral unilaterale tweelingen (2 vruchten in baarmoederhoorn) tot abortus of zwaargeboortes leiden.
- Tweelingdrachten in 95 procent van de gevallen ontstaan doordat meer dan één follikel ovuleert.
- De duur van de dracht is bij tweelingdrachten gemiddeld ongeveer zeven dagen korter, maar de spreiding is groot.
Meer melk, meer tweelingen
Het stijgende aantal tweelingdrachten laat zich ook verklaren door de stijgende melkproductie: Hoogproductieve koeien nemen veel voer op wat leidt tot een intensieve doorbloeding van de lever. In de lever worden de meeste geslachtshormonen uitgewisseld, zoals progesteron. Door de sterke doorbloeding worden de hormonen sneller uitgewisseld. Als gevolg daarvan is het niveau in het bloed lager. Bij een laag progesterongehalte in het bloed komt het wederom vaker voor dat meerdere follikels tegelijkertijd ovuleren. Uiteindelijk kunnen deze dubbele ovulaties resulteren in tweelingdrachten (zie figuur 2).
Om bij de drachtscan tweelingdrachten vast te stellen geldt: voldoende tijd nemen. Een aanwijzing voor een tweeling zijn twee gele lichamen, wat op zichzelf weer het resultaat is van een dubbele ovulatie. In uitzonderlijke gevallen kan ook sprake zijn van een ‘twin line’ waarbij de vruchtblaasjes direct tegen elkaar aanliggen. Door het verhoogde risico op vruchtverlies is een extra drachtcontrole bij een tweeling altijd aan te bevelen.
Wil je doorfokken naar nog hoogproductievere koeien, dan zul je tweelingen op de koop toe moeten nemen. Er zijn geen tot amper preventieve maatregelen te treffen. Deels kunnen bepaalde hormoonprogramma’s (bijvoorbeeld Double Ovsynch, gebruik van progesteron) het risico op tweelingen verlagen. Buiten dat is vooral het tijdig herkennen van tweelingdrachten het devies alsook het juiste management van de betreffende koeien. Effectieve maatregelen om de koeien te ondersteunen en een productieve lactatie zeker te stellen zijn onder meer:
- Tweelingdragers zeven dagen eerder droogzetten en afwijkend markeren.
- De stofwisseling preventief ondersteunen (calciumbolus, propyleenglycol et cetera).
- Extra controle en ondersteuning bij afkalven.
Tekst: Katrin Hilbk-Kortenbruck in samenwerking met Dr. Stefan Borchardt, Vrije Universiteit Berlijn (D)
