Mortellaro behandelen kost veel tijd, maar met slechts een paar maatregelen kan de ziekte worden voorkomen. Een klauwenbad bijvoorbeeld kan helpen, mits de juiste koeien erdoor gaan.
Dermatitis digitalis (DD), ook de ziekte van Mortellaro genoemd, zorgt voor veel overlast en economische verliezen. Preventie van de ziekte is altijd lonend. Daartoe behoren maatregelen die voorkomen dat de ziekte het bedrijf überhaupt op komt of zich er verder verspreid. Behalve met een uitgebalanceerde mineralenvoorziening of het fokken op gezonde klauwen, kan vooral met veranderingen in het dagelijkse management veel worden bereikt.
Klauwhuid ondersteunen
Het doel is de klauwen en de huid gezond en resistent tegen de verwekkers van Mortellaro te houden.
- Koecomfort. Drukontlasting tijdens het liggen verbetert de doorbloeding en voorziet de hoornvormende cellen van zuurstof en voedingsstoffen, zodat gezond en belastbaar hoorn wordt aangemaakt. Bovendien drogen de klauwen en benen tijdens het liggen sneller. Ligtijden kun je verlengen door ligboxen zorgvuldig te onderhouden en altijd te zorgen voor een zacht en vlak ligoppervlak. Rust in de omgeving van de koeien bevordert de ligduur, net als goed afgestelde begrenzingen in de ligbox.
- Klauwenhygiëne. De natuurlijke barrièrefunctie van de huid beschermt effectief tegen infecties, mits deze niet vervuild is met mest of continu vochtig is. Een droge omgeving ondersteunt de afweerfunctie van het hoorn en van de huid in de tussenklauwspleet en aan de kroonrand. Loopgangen moeten dus vaak schoon geschoven worden en tijd krijgen om te drogen.
Strooisel. Klauwen kunnen ook worden gereinigd door ze te wassen. Belangrijk is wel dat koeien niet met natte klauwen de box in stappen. Dan blijft het strooisel namelijk aan de kauwen kleven, wat vooral gebeurt bij een slecht gemengd, dus nat mengsel van kalk-stro-water. Droogt het mengsel, dan ontstaan korsten die scherp kunnen zijn. Die kunnen de hittebarrière beschadigen en zo potentiële ‘toegangspoorten’ voor ziekteverwekkers openen. - Klauwverzorging en huidverzorgend klauwenbad. Functionele klauwverzorging (tot viermaal per jaar) herstelt de natuurlijke holle ruimte in de klauwen en de juiste lengte en hoek van de klauwen. Ook optimaliseert de klauwverzorging het zelfreinigend vermogen van de tussenklauwspleet. Het klauwverzorgingsbad staat in de praktijk steeds meer in de belangstelling. Hieronder de actuele stand van zaken in de wetenschap.
Geen acute DD door klauwenbad
Huidverzorgende klauwenbaden kunnen de beschermingsfunctie van de klauwen versterken indien ze de klauwen reinigen, de kiemdruk verlagen en de huid behandelen met verzorgende middelen. Om te voorkomen dat deze behandeling een besmettingsbron wordt, moet aan enkele eisen worden voldaan:
- Open leasies eerst behandelen. Is er op een bedrijf sprake van Mortellaro, dan moeten alle acute leasies behandeld worden (M1, M2 of M4.1-leasies, Elite 4/19, pagina 28) en de klauwverbanden weer zijn afgenomen voordat het dier met een preventief middel wordt behandeld. Een klauwenbad is geen behandeling. Koeien met een klauwverband kunnen op grote bedrijven worden gesepareerd of er kan een afdeling worden ingericht voor dieren die niet door het klauwenbad gaan.
- Regelmatig status checken. Om te voorkomen dat koeien met verse Mortellaro door het klauwenbad lopen, moet het koppel eenmaal per week worden gecontroleerd. Nieuwe infecties moeten dan direct worden behandeld. Inspectie kan plaatsvinden als de koeien aan het voerhek staan in de melkstal of als de koeien op matten of matrassen liggen in de box. Tijdens het voorbijgaan voor het ophalen van koeien of het reinigen en instrooien van de boxen moet dan bewust op Mortellaro worden gelet.
- Tip. Mortellaro-infecties kunnen digitaal met de ‘check-app’ worden genoteerd en geanalyseerd (alleen voor iPhone). De app laat niet alleen met grafieken de actuele situatie zien, maar geeft ook een overzicht van de ziektehistorie in de laatste maanden en berekent een trend voor de komende weken (vroege herkenning van Mortellaro-uitbraken).
Juiste werkzame stof in klauwenbad
Meestal worden in klauwenbaden biociden gebruikt die kiemen reduceren. Deze kunnen via een klauwenband, klauwenmat of met behulp van een rugspuit op de klauwen worden aangebracht. Toegelaten producten, zoals 4Hooves en Hoof-Fit Liquid, bieden de garantie dat je niet te maken krijgt met wachttijden voor vlees en melk. Overweeg kritisch of je bepaalde producten (kopersulfaat, formaline) wil aanschaffen en gebruiken op de koeien. Formaline is kankerverwekkend en er zijn alternatieven.
Enkel het reinigen van klauwen heeft al een positief effect. Een zeepbad met water en pH-neutrale zeep kan bijdragen aan de routinematige verzorging van de klauwen. Het lost het vuil op, verwijdert daarmee de kiemen die zich erin schuilhouden, verzorgt de huid en spaart werkzame stoffen uit.
Tip. Begin met drie klauwbaden per week, later afbouwen en blijven controleren hoe het infectiepercentage zich ontwikkelt.
Om te zorgen dat het klauwenbad het verwachte effect heeft (preventie, huidverzorging, versterken van de huidbarrière, geen Mortellaro-behandeling) is het belangrijk het toe te passen volgens het voorschrift van de middelenfabrikant. Hoewel een lage pH-waarde Mortellaro-veroorzakers remt, verzwakt een pH-waarde van minder dan drie de huid. Controleer daarom de oplossing in het klauwenbad met lakmoespapier. Droge klauwenbaden zijn een alternatief, maar doen hun werk niet goed als het resultaat is dat de koeien permanent poeder aan hun klauwen hebben zitten. Juist gevulde klauwenmatten kunnen daarentegen wel functioneel zijn (zuinig met middel, makkelijker schoon te houden).
In ’t kort
- De natuurlijke beschermingsfunctie van de huid wordt ondersteund door schone droge klauwen, door goed onderhoud van de ligboxen en veel liggen, vaak mest afschuiven en zachte strooiselbedden.
- Licht vervuilde klauwen kunnen worden gereinigd in een zeepbad met een neutrale pH. Ook toegelaten kiemdodende werkzame stoffen in een klauwenbad of aangebracht met de rugspuit, kunnen infectieuze klauwaandoeningen helpen voorkomen.
- Belangrijk: geen koeien met acute Mortellaro-leasies door het klauwenbad sturen. Eenmaal per week van alle koeien de Mortellaro-status checken, bijvoorbeeld met de DD-check-app.
Dr. Charlotte Kröger, Dierenartsenpraktijkgroep voor klauwgezondheid
